မင်းလှ (၁)

ရန်ကုန် – ပြည် ကားလမ်းအတိုင်းခရီးသွားတဲ့အခါ မင်းလှ လမ်းခွဲ ဆိုတာကို အမြဲတမ်းတွေ့တယ်။ တစ်ခါမှ ဝင်မကြည့်ဖြစ်ဘူး။ လွန်ခဲ့တဲ့ ငါးလလောက်က မိတ်ဆွေတစ် ယောက်က ဥရောပ လက်ရာနဲ့ ကျောင်းတိုက်အကြာင်းရေးထားတာကို ဖတ်ပြီး စိတ်ဝင်စားတာနဲ့ ဒီတစ်ခေါက် ပြည် ကို အသွားမှာ ဝင်ခဲ့တယ်။

ရန်ကုန်က အလာ လက်ပံတန်းကျော်လာရင် မင်းလှ လမ်းခွဲကို ရောက်တယ်။ မီးပွိုင့်ရှိတယ်။ ဘယ် ဘက် မင်းလှ လမ်းခွဲ၊ ညာဘက်မှာ စိန်ကန့်လန့်လမ်းခွဲ၊ မုက္ခောဆင်စခန်း သို့ဆိုတဲ့ ဆိုင်း ဘုတ် လည်းရှိတယ်။

မင်းလှကို နှစ်မိုင်ကျော်လောက်မောင်းရတယ်။ ရထားလမ်းကို ကျော် ညာ ဘက်က ရုံး လမ်း အတိုင်းဝင်လိုက်ရင် လမ်းအဆုံးမှာရှေးလက်ရာ အဆောက်အဦ သုံးခု တန်း စီနေတာ တွေ့ ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ နေရာက ရပ်ကွက် ၈ ၊ ပန်းပဲချောင်လမ်း။

ဘယ်ဘက်အစွန်မှာရှိတဲ့ လေးထောင့်ပုံအုပ်တိုက်နီနီက ဆုတောင်းပြည့်ကျောင်းလို့ခေါ်တယ်။ ဒါွရဂိုဏ်းဘုန်းကြီးကျောင်းပါ။ အလယ်က ဥရောပလက်ရာနဲ့အဆောက်အဦးက ဘုန်းကြီး ကျောင်း မဟုတ်ဘူး။ ဂန္ဓကုဋိတိုက် ဖြစ် ပါတယ်။ ဒေသခံတွေကတော့ ဘုရားတိုက်လို့ခေါ်တယ်။ ညာဘက် အစွန်ဆုံးက တစ်ပိုင်းတစ်စပဲ မြင်ရတာက စတုဘုမ္မိကမဂ္ဂင် မဟာ သတိ ပဋ္ဌာန်ကျောင်းလို့ ခေါ် တယ်။ ငှက်တွင်းဂိုဏ်း ဘုန်းကြီးကျောင်းပါ။

ဆုတောင်းပြည့်ကျောင်း နဲ့ ဘုရားတိုက် နှစ်ခုရဲ့ အလှုရှင်က ဒေါ်ဆားပွင့်တဲ့။ အညာသူ ၊ ပခုက္ကူက လို့ပြောပါ တယ်။ သူ့အကြောင်း ပြည့်ပြည့်စုံစုံပြောနိုင်သူမတွေ့ခဲ့ဘူး။ ဒါပေမယ့် ဘုရားတိုက်ကို ဆောက်ပြီးတဲ့အခါ ရေရှည်ရံပုံငွေရှိဖို့အတွက် လယ်မြေဧကတစ်ရာကျော်လှုဒါန်းခဲ့တယ်ဆိုတော့ စပါးကုန်သည်၊မြေပိုင်ရှင်ပဲဖြစ်မယ်ထင်ပါတယ်။ ကောဇာသက္ကရာဇ် ၁၂၇၇ ခုနှစ် မှာ ဘုရား တိုက် ကိုဆောက်တယ်။

အဆောက်အဦ ဒီဇိုင်းကို ဘယ်သူဆွဲသလဲတော့မသိဘူး။ ဆောက်တဲ့အခါမှာ ကုလားပန်းရန်ဆရာ နဲ့ ဗမာ ပန်းရန်ဆရာကို တစ်ယောက်တစ်ခြမ်းစီဆောက်ခိုင်းတယ်။ နှစ်ဘက်လုံး တစ်ပုံစံတည်း ဖြစ် ရမယ်၊ မဖြစ်ရင် ငွေမပေးဘူးဆိုပြီးခိုင်းခဲ့တယ်။ ပန်းရန်ဆရာတွေကလည်း သူပြောတဲ့အတိုင်း ဖြစ် အောင်ဆောက်ခဲ့တယ်လို့ ပြောကြတယ်။ ( အဲဒီခေတ်က ပန်းရန် ဆရာလို့ခေါ်ပေမယ့် အင်ဂျင် နီယာလည်းဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ )

ဘုရားတိုက်ရဲ့ မျက်နှာစာအားလုံးမှာ တံခါးပေါက်ကြီးတွေရှိခဲ့ဖူးပေမယ့် အခုတော့ အုတ် စီပြီး ပိတ်ထားတယ်။ အတွင်းမှာ ထိုင်တော်မူဆင်းတုတော်ကြီးတစ်ဆူရှိတယ်။ အခုတော့ ဆင်းတုတော် မျက်နှာမူထားတဲ့ဘက်ကိုပဲ တံခါးမကြီးလုပ်ထားတယ်။ ကျွန်တော်ကတော့ မူလ တည်ဆောက် တဲ့အချိန်က အသုံးပြုဖို့ရည်ရွယ်တာကို ပြောင်းလိုက်တဲ့အတွက် တံခါးအနေအထား တွေပြောင်း ကုန်တာပဲလို့ထင်တယ်။ ဒါပေမယ့် ဘယ်သူမှ တိတိကျကျ မပြောနိုင်ဘူး။

အဆောက်အဦ အပြင်ဘက် အင်္ဂတေပန်းတော့လက်ရာတွေက ဥရောပဘက်နွယ်တဲ့လက်ရာတွေ လို့ပဲခံစားမိတယ်။အဆောက်အဦမျက်နှာစာထိပ်ဘက်မှာစက်ဝိုင်းတစ်ဘက်တစ်ချက်မှာ ခြ င်္သေ့ နဲ့ မြင်း ကို ထည့်ပြီးပုံဖော်ထားတာကလည်း အနောက်နိုင်ငံသားတွေသုံးလေ့ရှိတဲ့ Coat of Arms နဲ့ ဆင်တူတယ်။ အလယ်စက်ဝိုင်းထဲက ပုံက ကဒေါင်းပုံလို့ထင်တယ်။ ကွယ်နေလို့ သေသေချာ ချာမမြင်ခဲ့ရဘူး။ အဆောက်အဦ ထိပ်ဘယ်ညာမှာလည်း ဒေါင်းရုပ်နှစ်ရုပ်ရှိတယ်။ အတွင်းပိုင်းက တိုင်တွေ၊ ပေါင်းကူးတွေ တည်ဆောက်ထားပုံကလည်း ဥရောပဟန်တွေပါပဲ။

ပညာရှင်တွေ လေ့လာရင်တော့ ဘုရားတိုက်ရဲ့ ဗိသုကာလက်ရာနဲ့ပတ်သက်ပြီး အသေးစိတ်အချက်အလက် တွေတွေ့နိုင်မှာပါ။ ကျွန်တော်ကတော့ ခရီးသွားတစ်ဦးရဲ့ အမြင်ကိုပဲ ပြောနိုင်ပါတယ်။

ဘုရားတိုက်နဲ့ ကပ်လျက်ရှိတာက မဟာသတိပဋ္ဌာန်ကျောင်းတိုက်ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီကျောင်းတိုက် အလှုရှင်က ဒေါ်ဆားပွင့်ရဲ့ သမီး ဒေါ်ငွေသက်ပါ။ ကျောင်းတိုက်ဆောက်တဲ့ နှစ်က ၁၉ ၃၀ ကျော် လို့ ဆိုတယ်။ သိမ်အတွင်းမှာရှိတဲ့ တံကဲကို ၁၉ ၃၉ ခုနှစ်မှာ ပြီးတယ်ဆိုတော့ ကျောင်း ဆောက် တာက ၁၉ ၃၅ ခုနှစ်လောက်ဖြစ်မယ်ထင်ပါတယ်။

ဆုတောင်းပြည့်ကျောင်း၊ ဘုရားတိုက်နဲ့ မဟာသတိပဋ္ဌာန်ကျောင်းတို့ ဆက်စပ်နေတဲ့ ဖြစ်စဉ် က လည်းစိတ်ဝင်စားဖို့ကောင်းတယ်။ ဆုတောင်းပြည့်ကျောင်းနဲ့ ဘုရားတိုက်ကို လှုဒါန်းပြီးတော့ သား အမိနှစ်ယောက် ဆုတောင်းပြည့်ကျောင်းမှာပဲ တရားအားထုတ်တယ်။ ဒီလိုနေရင်းနဲ့ သမီးဖြစ်သူ ဒေါ် ငွေ သက်က ပြည်မြို့ရောက်တဲ့အချိန်မှာ စတုဘုမ္မိကမဂ္ဂင် မဟာ သတိ ပဋ္ဌာန် ( ငှက်တွင်းဂိုဏ်း) )တရားကို နာရတယ်။ အဲဒီမှာ တရားကို သဘောကျသွားပြီး အမေဖြစ်သူကို ပြော တယ်။ အမေဖြစ်သူက မူလ ကိုးကွယ်တဲ့ ဒွါရဂိုဏ်းတရားကိုပဲ နှစ်သက်တယ်။ သမီးပြောတာကို လက်မခံဘူး။

ဒီလိုနဲ့ သမီးဖြစ်သူ ဒေါ်ငွေသက်က သတိပဋ္ဌာန်တရားကို ကျင့်နိုင်ဖို့အတွက် ကျောင်းတိုက်တစ်ခု လှုဒါန်းမယ်ဆိုပြီးလုပ်တယ်။ အဲဒီအချိန်မှာ ဒေါ်ငွေသက်က တရုတ်လူမျိုး ဦးဘွန်နန်းနဲ့အိမ်ထောင် ကျနေပြီ။ကျောင်းတိုက်တည်ဖို့အတွက်အုတ်ဖုတ်ဖို့ မြေတူးတဲ့အခါ ရှေးဟောင်း ငွေဒင်္ဂါးတွေ ထည့် ထားတဲ့ အိုးသုံးလုံး တွေ့တယ်။

ကျောင်းတိုက်ဆောက်မယ်ဆိုတော့ ဒေါ်ငွေသက်က ဗမာပန်းရန်ဆရာနဲ့ တရုတ်လက်သမားကို ငှားတယ်။ ပြီးတော့ ရန်ကုန်ခေါ်သွားပြီး တရားရုံးချုပ် High Court အဆောက်အဦကို ပြပြီး အဲဒီမှာ ရှိတဲ့ ပေါင်းကူးတွေ၊ ပြူတင်းပေါက်တွေ ပုံစံအတိုင်းလုပ်ခိုင်းတယ်။ ကျောင်းဆောက်တာ အဲဒီ ခေတ်က ငွေတစ်သိန်းကျော်ကုန်တယ်။ဘုန်းကြီးကျောင်းဆောက်ပြီးတဲ့အခါ ဒေါ်ငွေသက်က သဘော ကျလွန်းလို့ ဘုန်းကြီးကျောင်းကို အဝေးကနေ မြင်နိုင်အောင် ကျောင်းရှေ့မှာ ဘာအပင်မှ မစိုက်ခိုင်းဘူး။ အဲဒီအချိန်က ကျောင်းရှေ့မှာ လူနေရပ်ကွက်တွေလည်းမရှိသေးဘူး။ မြို့ထဲက လှမ်းကြည့်ရင် ဘုရားတိုက်ရယ်၊ ဘုန်းကြီးကျောင်းရယ်ကို မြင်ရတာ အလွန်ကြက်သရေရှိတယ် လို့ ဆိုတယ်။ အခုနောက်ပိုင်းတော့ နှစ်ရှည်ပင်ကြီးတွေစိုက်လိုက်တဲ့အတွက် ဘုန်းကြီးကျောင်း မျက်နှာစာအလှပေါ်အောင် ဓာတ်ပုံရိုက်လို့မရတော့ဘူး။

ကျောင်းတိုက်အမိုးက အရင်ကတော့ အုတ်ကြွပ်မိုး၊ အခုတော့ သွတ်နဲ့အစားထိုးတယ်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းဘေးမှာ ရှေးအုတ်ကြွပ်တွေ ပုံ ထားတယ်။ ဒါနဲ့ ဒီအုတ်ကြွပ်တွေက တန်ဖိုးအရမ်းရှိတယ်။ လာဝယ်သူရှိရင်တောင် ဈေးကောင်း ရမှ ရောင်းပါလို့ လေ ျှာက်ခဲ့တယ်။

ကျောင်းတိုက်အပြင်လက်ရာတွေ၊ ပေါင်းကူးတွေက ဥရောပဆန်တယ်။ အပေါ်ထပ်က ပြူတင်း ပေါက်တွေမှာ ရောင်စုံမှန်စီလက်ရာတွေထည့်ထားတာက ခရစ်ယန်ဘုရားကျောင်းတွေမှာ တွေ့ ရတတ်တာမျိုးပဲ။ တံခါးရွက်တွေကတော့ တရုတ်လက်သမားလုပ်တာဖြစ်လို့ထင်တယ်။ တရုတ် စာ တွေထည့်ထားတယ်။ ကျောင်းထိုင်ဆရာတော်ကတော့ အဲဒါက တရုတ်လို မင်္ဂလာ အမှတ် အသားလို့ပြောတယ်။

အသစ်ဆောက်ထားတဲ့ သိမ်ထဲမှာ ပူဇော်ထားတဲ့ ကျောင်းအမ ကြီးဒေါ်ငွေသက်လှုဒါန်းထားတဲ့ တံကဲ ကလည်း လက်ရာမြောက်လှပါတယ်။ ဒီတံကဲ မျိုးက ပခုက္ကူနဲ့ မင်းလှမှာပဲရှိတယ်လို့ ဆိုတယ်။ တံကဲလက်ရာရှင်က ပခုက္ကူက ပန်းပုဆရာ ဦး ဘိုး မင်းဖြစ်ပါတယ်။ မှတ်တမ်းအရတော့ ဆူးဆောက် လက်နက်အမျိုးပေါင်း ၄၀ နဲ့ သုံးနှစ်ထုလုပ်ခဲ့ ရတယ်၊ အလျား ၁၀ ပေ၊ အနံ ၇ ပေ ၅ လက်မ ၊ ဒု ၇ လက်မ ရှိတယ်။ ပန်းအထပ် ၇ ထပ်နဲ့ အရုပ် ပေါင်း ၆၀ ပါတယ်။ ဒီတံကဲထုဆစ်ပြီးတဲ့ အခါ ဒေါ်ငွေသက်က ဦးဘိုးမင်းကို ငွေဒင်္ဂါး တစ်ရာ နဲ့ ဝတ်စုံ သုံးစုံ ဆုချခဲ့တယ်။

ကျောင်းတိုက်နှစ်ခုနဲ့ ဘုရားဆောင်ကို လေ့လာတဲ့အခါ ထူးထူးခြားခြား သတိထားမိတာက လူတိုင်းက ကျောင်းအမကြီးနှစ်ယောက်ကိုပဲ သိတယ်။ သူတို့ ခင်ပွန်းတွေအကြောင်းမသိကြ၊ မပြော ကြဘူး။ အမေကြီးနှစ်ယောက်က သူတို့ခေတ် သူတို့ အခါက တကယ့် အမျိုးသမီး စွမ်း ဆောင်ရှင်တွေဖြစ်မယ်ထင်တယ်။ ဒေါ်ငွေသက်ဆိုရင် နောက်ပိုင်းမှာ သစ်လုပ်ငန်း၊ မီးရထားကို ဇလီဖါးတုံး သွင်းတဲ့လုပ်ငန်းတွေအထိ လုပ်ခဲ့တယ်တဲ့။ လွတ်လပ်ရေးရပြီး နယ်မြေ မငြိမ်သက်တော့ မှ ရန်ကုန်ကို ပြောင်းသွားတယ်။ သူပြောင်းတော့ စိန်ရွှေတွေကို သံသေတ္တာသုံးလုံးနဲ့ အပြည့်သယ် ရတယ်လို့ဆိုကြတယ်။ ဒီဒေသမှာ လယ်ဧက နှစ်ထောင်နီးပါးလောက်ပိုင်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတော့ လယ်ယာမြေဝေခြမ်းရေးလုပ်တဲ့အထဲပါသွားတယ်လို့ ဆိုတယ်။