ICJ , ICC နဲ့ အာဂျင်တီးနား (၁)

နိုင်ငံတကာ တရားရုံး ICJ မှာ မြန်မာနိုင်ငံကို တရားစွဲတယ်ဆိုတဲ့သတင်းကြားထဲက အဲဒီ အကြောင်းဆောင်းပါးရေးဖို့ ပြင်ဆင်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမယ့် ဆဲဗင်းဒေးရုပ်သံအစီအစဉ်မှာ အဲဒီ ကိစ္စ ပါဝင်ဆွေး နွေးမယ်လို့ ကတိပေးထားတဲ့အတွက် ရုပ်သံအစီအစဉ်ပြီးမှ ICJ ကိစ္စကို ဆောင်းပါး ရေးမယ်လို့ ဆုံဖြတ်ခဲ့တယ်။ ဒီနေ့ညနေမှာတော့ ဆဲဗင်းဒေးရုပ်သံအစီအစဉ် ထုတ်လွှင့်ပြီးသွား ပြီ ဖြစ်တဲ့အတွက် ဆောင်းပါးကို မ ျှဝေလိုက်ပါတယ်။
နိုင်ငံတကာ တရားရုံး ( International Court of Justice , ICJ)
နိုင်ငံတကာတရားရုံး ICJ ဆိုတာ ကုလသမဂ္ဂလက်အောက်ခံအဖွဲ့အစည်းဖြစ်ပြီး ၁၉ ၄၅ ခုနှစ် ဇွန်လ မှ စတင်ဖွဲ့စည်းတယ်။ ၁၉ ၄၆ ခုနှစ် ဇွန်လမှာ လုပ်ငန်းစတင်တယ်။ ဒီတရားရုံးမှာ တရား သူကြီး ၁၅ ယောက်ပါတယ်။ တရားသူကြီးရဲ့ သက်တမ်းက ကိုးနှစ်။ ဒါပေမယ့် လုပ်ငန်း အဆက် မပြတ် စေဖို့ အတွက် တရားသူကြီးအရေအတွက်ရဲ့ သုံးပုံတစ်ပုံကို သုံးနှစ်တစ် ကြိမ်ပြန် ရွေးတယ်။
တရားသူကြီး ရွေးတာကို အထွေထွေညီလာခံ နဲ့လုံခြုံရေးကောင်စီ နှစ်ခုက လုပ်တယ်။ တရားသူ ကြီးတစ် ယောက်ဟာ အဖွဲ့အစည်းနှစ်ခုလုံးမှာ မဲအများစုရမှာ တရားသူ ကြီးအဖြစ်တာဝန် ထမ်းဆောင်ခွင့် ရ တယ်။ အမှုရင်ဆိုင်ရတဲ့နိုင်ငံတွေက သူတို့ နိုင်ငံသားတွေ တရားသူကြီး အဖွဲ့မှာ မရှိရင် Judges ad hoc လို့ခေါ်တဲ့ အပိုတရားသူကြီးတစ်ယောက် ခန့်ခွင့်ရှိတယ်။ အခု ဆိုရင် ဂမ်ဘီယာဘက်က သူတို့ကို ကိုယ်စားပြုမယ့် တရားသူကြီးတစ်ယောက်ရွေးထားပြီးပြီလို့ သိရတယ်။
ICJ ရဲ့ လုပ်ငန်းတာဝန်က သုံးခုရှိတယ်။
ပထမတစ်ခုက ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်နှစ်နိုင်ငံကြား အငြင်းပွားမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကာယကံရှင်နိုင်ငံ တွေက လေ ျှာက်ထားတဲ့အခါ နိုင်ငံတကာဥပဒေနဲ့အညီဆုံးဖြတ်ပေးတယ်။ ဥပမာ။ နယ်နမိတ် အငြင်းပွားမှု၊
ဒုတိယတစ်ခုက ကုလသမဂ္ဂကွန်ဗင်းရှင်းတစ်ခုကို လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံက အခြား လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့နိုင်ငံက ကွန်ဗင်းရှင်းပါ အချက်အလက်များကို လိုက်နာရန်ပျက်ကွက်တဲ့ အတွက်တိုင်ကြားတဲ့အခါဆုံးဖြတ်ပေးတယ်။ ( ဂမ်ဘီယာ နိုင်ငံက မြန်မာနိုင်ငံကို တိုင်ကြားတာက ဒီအချက်ကြောင့် ဖြစ် ပါတယ်။ )
တတိယတစ်ခုက ကုလသမဂ္ဂအဖွဲ့အစည်းတွေက ဥပဒေဆိုင်ရာအကြံပြုချက်တောင်းခံလာတဲ့အခါ သုံးသပ်အကြံပေးတယ်။
ချုပ်လိုက်ရင်တော့ ICJ ဟာ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေကြားဖြစ်ပွားတဲ့ ကိစ္စတွေကို ကြားနာဆုံးဖြတ် တာ ဖြစ်တယ်။ လူပုဂ္ဂိုလ်ကို တရားစွဲတာ၊ဆုံးဖြတ်တာမဟုတ်ဘူး။ ဒါ့ကြောင့် နိုင်ငံတကာ တရားရုံးကို ရောက်တဲ့ကိစ္စကို အစိုးရအဖွဲ့ကပဲ တာဝန်ယူဖြေရှင်းရတယ်။
အဲဒီလို ဖြေရှင်းတဲ့အခါ သက်ဆိုင်ရာနိုင်ငံဘက်က တာဝန်ယူလေ ျှာက်ထားမယ့် ပုဂ္ဂိုလ်တစ် ယောက်ကို ရွေးချယ်ရတယ်။ အဲဒီပုဂ္ဂိုလ်ကို ကိုယ်စားလှယ် Agent လို့ခေါ်တယ်။ ဘယ်လို အရည်အချင်းနဲ့ ပြည့်စုံမှ ကိုယ်စားလှယ်ခန့်ရမယ်ဆိုတဲ့ ကန့်သတ်ချက်မရှိဘူး။ သက် ဆိုင်ရာ အစိုးရက တာဝန်ပေးဖို့ပဲလိုတယ်။ အဲဒီကိုယ်စားလှယ်ဟာ အမှုရင်ဆိုင်နေဆဲ ကာလ တစ် လေ ျှာက်လုံးမှာ သံအမတ်ကြီးအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံရပြီး သံတမန်ဆိုင်ရာ အခွင့်အရေးအားလုံး၊ အကာအကွယ်အားလုံးကို ရပိုင်ခွင့်ရှိတယ်။ နိုင်ငံတကာတရားရုံးနဲ့ ဆက်သွယ်တဲ့ ကိစ္စအားလုံးကို ဒီကိုယ်စားလှုယ်ကပဲ ဆောင်ရွက်ရတယ်။
ဂမ်ဘီယာ
ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့ လေ ျှာက်ထားချက်က စာမျက်နှာ ၄၇ မျက်နှာရှိတယ်။ အဲဒီ လေ ျှာက်ထား ချက်က အောက်ပါအချက်တွေကို အဓိက ထားတောင်းဆိုထားတာပါ
၁။ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ရန်ဆောင်ရွက်နေမှုများကို ရပ်တန့်ရန်။
၂။ တာဝန်ရှိသူများကို အရေးယူရန်။
၃။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှနိုင်ငံရောက် ဒုက္ခသည်အားလုံးကို ပြန်လက်ခံရန်။
၄။ ပြန်လာတဲ့ ဒုက္ခသည်များရဲ့ လုံခြုံရေးကို အာမခံရန်။
၅။ ရိုဟင်ဂျာတွေကို နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးအပြည့်အဝပေးရန်။
၆။ သူတို့ရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးများကို ကာကွယ်ပေးရန်။
၇။ နောက်ထပ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုများ မဖြစ်အောင် မြန်မာအစိုးရက တာဝန်ယူဆောင် ရွက် ရန်။
ဒါ့အပြင် အမှုရင်ဆိုင်နေဆဲကာလမှ တရားရုံးအနေနဲ့ မြန်မာအစိုးရကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကို ဖြစ်စေတဲ့ ကိစ္စတွေကို ဆက်မလုပ်ဖို့ တားဆီးမိန့်ထုတ်ပေးဖို့လည်းတောင်းဆိုထားတယ်။
ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံက သူတို့အနေနဲ့ ၂၀၁၈ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ထဲက မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရကို လူမျိုး တုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုင်ရာကွန်ဗင်းရှင်းပါအချက်တွေကို ချိုးဖောက်နေမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး စိုးရိမ်တဲ့ အကြောင်း အကြောင်းကြားခဲ့တယ်။ နောက်ထပ်လည်း ပြောတယ်။ ဒါပေမယ့် မြန်မာအစိုးရဘက် က တုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်မှုမရှိလို့ နိုင်ငံတကာတရားရုံးကို တိုင်ကြားရတာပါလို့ ဆိုပါတယ်။
နိုင်ငံတကာတရားရုံးကတော့ လာမယ့် ဒီဇင်ဘာလ ၁၀ ရက် နေ့က နေ ၁၂ ရက်နေ့ နှစ်ဘက် လေ ျှာက်ထားချက်တွေကို ကြားနာမယ်လို့ သတင်းထုတ်ပြန်ထားတယ်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်
အစိုးရဲ့ သတင်းထုတ်ပြန်ချက် အရ အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာ နိုင်ငံခြားရေးဝန် ကြီးအနေနဲ့ နိုင်ငံတကာတရားရုံး ကို စေလွှတ်မယ့်အဖွဲ့ကို ဦးဆောင်သွားမယ်လို့သိရတယ်။ အခု လို မြန်မာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ကို ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်သွားတဲ့အတွက် ဘယ်လို အကျိုးကျေးဇူးတွေရနိုင်သလဲဆိုတာကို ကဏ္ဍသုံးခုခွဲကြည့်လို့ရတယ်။
နိုင်ငံရေးအရပြောရရင် အခုလိုဆောင်ရွက်တဲ့အတွက် ပြည်တွင်းက လူထုကို စည်းရုံးလှုံ့ဆော် နိုင် တယ်။ အရင်က ICJ အကြောင်းမကြားဘူးတဲ့သူတောင်မှ သိသွားပြီး အစိုးရကိုထောက်ခံလာတယ်။ ဒါဟာ ICJ ဆုံးဖြတ်ချက်ကျလာပြီး ဖြစ်လာမယ့်နောက်ဆက်တွဲ ကိစ္စတွေမှာ အစိုးရရဲ့ လုပ်ဆောင် ချက်တွေအပေါ် လူထုထောက်ခံမှုဆက်ပြီးရအောင်လုပ်နိုင်မယ့်အခွင့်အရေးပဲ။ ပြည်ပအနေနဲ့ ပြောရရင်တော့ မြန်မာအစိုးရအနေနဲ့ မိမိရပ်တည်ချက်ကို ခိုင်ခိုင်မာမာခုခံကာကွယ်ဖို့ အသင့် ရှိ တယ်ဆိုတဲ့ သတင်းစကားကို ပေးနိုင်တာပေါ့။
မီဒီယာ/ ပြည်သူ့ဆက်ဆံရေးရှုထောင့်ကပြောရရင် ပထမဆုံးကြားနာမှုမှာ အများပြည်သူတက် ရောက်ခွင့်ရမယ်လို့ သိရတယ်။ မီဒီယာတွေလည်း သတင်းယူမှာပဲ။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ကိုယ်တိုင်တရားရုံးမှာရှိမှာဖြစ်တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာမီဒီယာတွေရဲ့ အာရုံစိုက်မှုပိုရမယ်။ ဒါဟာ မြန် မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ကိုယ့်ရဲ့ ရပ်တည်ချက်ကို နိုင်ငံတကာသိအောင်လုပ်နိုင်မယ့်အခွင့်အရေးပဲ။
တရားစီရင်ရေးရှုထောင့်ကပြောရင်တော့ နိုင်ငံတကာတရားရုံးက တရားသူကြီးများဟာ သက်သေ အထောက်အထားတွေကိုပဲ ကြည့်ပြီး ဆုံးဖြတ်မှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ကိုယ်တိုင် လာခြင်း မလာခြင်း နဲ့ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရှိန်အဝါဟာ သူတို့အပေါ် လွှမ်းမိုး မှု ရှိမှာမဟုတ်ပါဘူး။
ဘယ်လို ခုခံကာကွယ်မလဲ
မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ခုခံကာကွယ်မယ်လို့ ယူဆရတဲ့ နည်းလမ်းနှစ်ခုရှိပါတယ်။
ပထမတစ်ခုက နိုင်ငံတကာတရားရုံးအနေနဲ့ ဒီကိစ္စမှာ စီရင်ပိုင်ခွင့်မရှိဘူး၊ ဂမ်ဘီယာအနေနဲ့ လေ ျှာက်ထားခွင့် မရှိဘူး လို့ ချေပဖို့ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနဲ့ပတ်သက်တဲ့ ကွန်ဗင်းရှင်း အပိုဒ် ၉ အရ ဂမ်ဘီယာက လေ ျှာက်ထားတာဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံက ကွန်ဗင်းရှင်း ကိုလက်မှတ်ထိုးတဲ့အချိန်က အပိုဒ် ၉ ကို ခြွင်းချက်ထားပြီးလက်ခံခဲ့တာမျိုးမရှိတဲ့အတွက် ဒီလိုခုခံ ချေပ တာကို တရားရုံးကလက်ခံဖို့ မလွယ်လှဘူး။ (အမေရိကန်ဆိုရင် အပိုဒ် ၉ ကို ခြွင်းချက် ထားပြီး ကွန် ဗင်းရှင်းကိုလက်ခံခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ )
နောက်တစ်ခုကတော့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ ဖြစ်ခဲ့တယ်၊ ဒါပေမယ့် ဒီလို ချိုးဖောက် မှု တွေကို အရေးယူခဲ့တယ်၊ နောက်မဖြစ်အောင်လည်း ဆက်လက်ဆောင်ရွက်နေတယ်။ ရခိုင် ပြည် နယ်မြောက်ပိုင်းက အခြေအနေဟာ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုမမြောက်ဘူး ဆိုတာကို သက်သေပြဖို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကတော့ အဖြစ်နိုင်ဆုံးနည်းလမ်းပါပဲ။ ဒီလိုဆောင်ရွက်တဲ့အခါမှာ လိုအပ်တဲ့ သတင်း အချက်အလက်တွေ ရနိုင်ဖို့အတွက်ကတော့ အစိုးရနဲ့ တပ်မတော်ကြားမှာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ကောင်းဖို့လိုပါ့မယ်။
ဘာဖြစ်နိုင်လဲ
ဂမ်ဘီယာက မြန်မာနိုင်ငံကို တရားစွဲဖို့လေ ျှာက်ထားတာမျိုး ၂၀၀၇ ခုနှစ် နိုင်ငံတကာတရားရုံး ဘော့စနီး ယားနိုင်ငံ နဲ့ ဆာဘီးယားအမှု မှာရှိခဲ့ဖူးတယ်။ အဲဒီအမှုမှာ ဘေ့ာစနီးယားက ဘောလ် ကန်စစ်ပွဲအတွင်းက ဘော့စနီးယားဟာဇီဂိုဗီးနားဒေသမှာဖြစ်ခဲ့တဲ့ သတ်ဖြတ်မှုများ၊ လူ့အခွင့် အရေးချိုးဖောက်မှုများအတွက် ဆာဘီးယားနိုင်ငံမှာ တာဝန်ရှိတယ်ဆိုပြီး တရားစွဲခဲ့တာဖြစ်ပါ တယ်။ လေ ျှာ်ကြေးလည်းတောင်းပါတယ်။ အဲဒီအမှုမှာ နိုင်ငံတကာတရားရုံးက
၁။ ဆာဘီးယားဘက်က နိုင်ငံတကာတရားရုံးအနေနဲ့ စီရင်ပိုင်ခွင့်မရှိဘူးလို့ ထုချေတာကို ပယ်ချ တယ်။
၂။ ဘော့စနီးယားမှာဖြစ်ခဲ့ကိစ္စတွေမှာ တာဝန်ရှိတဲ့အဖွဲ့အစည်းတွေကိုဖော်ထုတ်တယ်။ ဒါပေမယ့် ဆာဘီးယားနိုင်ငံအနေနဲ့ ပြစ်မှုကျူးလွန်တဲ့ အပေါ်တာဝန်မရှိဘူးလို့ ဆုံးဖြတ်တယ်။
၃။ ဒါပေမယ့် ဆာဘီးယားနိုင်ငံအနေနဲ့ ဒီလိုလူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ မဖြစ်အောင် လုံလောက်တဲ့ကာကွယ်မှုတွေလုပ်ဖို့ပျက်ကွက်ခဲ့တဲ့အတွက်တာဝန်ရှိတယ် လို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။
၄။ ဘော့စနီးယားနိုင်ငံက လေ ျှာ်ကြေးတောင်းတာကိုလည်း ပယ်ချတယ်။
ဒီအမှုမှာ တစ် ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေ အဓိကလို ချင်တာက ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှု ကျူးလွန် ခဲ့တယ်ဆိုတယ်လို့ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးက ဆုံး ဖြတ်တာကိုလိုချင်တာပါ။ ဒီလိုသာဆုံးဖြတ်ခဲ့ရင်
၁။ တရားရုံးရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို မြန်မာနိုင်ငံဘက်က လိုက်နာဆောင်ရွက်ခြင်း မပြုရင် လုံခြုံ ရေးကောင်စီကို တင်ပြလို့ရမယ်။ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ တရုတ်နဲ့ရုရှားကလက်မခံရင် တော့ ဘာမှလုပ်လို့မရဘူး။
၂။ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာမအောင်မြင်ရင်တောင် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု မြောက်တယ်ဆိုတဲ့ ဆုံး ဖြတ်ချက်ကို ကိုးကားပြီး ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းကို တရားစွဲဆိုမှုတွေလုပ်လို့ရတယ်။ ( ဒေါ်အောင် ဆန်းစုကြည်အပါအဝင် မြန်မာအရပ်ဘက်၊ စစ်ဘက်ခေါင်းဆောင်တွေကို အာဂျင်တီးနားနိုင်ငံမှာ တရားစွဲထားတဲ့ ကိစ္စကို နောက်ပိုင်းမှာရေးပါ့မယ်။ )
၃။ နိုင်ငံတကာတရားရုံးက လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုကျူးလွန်တယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ထားတဲ့ နိုင်ငံမှာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေမလုပ်ဖို့၊ ဒီလို နိုင်ငံမျိုးကို စီးပွားရေးအရ ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့အရေးယူဖို့ စသည် ဖြင့်နောက်ဆက်တွဲလှုပ်ရှားမှုတွေလုပ်လာနိုင်ပါတယ်။