ဂမ်ဘီယာ – မြန်မာ (၂)

ဒီနေ့ ဒီဇင်ဘာလ ၁၁ ရက် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လေ ျှာက်လဲချက်ပေးတဲ့အခါ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်အောင်ဆန်း စု ကြည်က ဦးဆောင်ပြီးလေ ျှာက်လဲချက်ပေး ပါတယ်။ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၊ Mr. William Schabas, Mr. Christopher Staker နဲ့ Ms Phoebe Okowa တို့က အောက်ပါအတိုင်း ကဏ္ဍအလိုက် လေ ျှာက်လဲခဲ့ပါတယ်။
၁။ မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားလှယ်ရဲ့ အဖွင့်လေ ျှာက်လဲချက်။
၂။ မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရနဲ့တပ်မတော်အနေနဲ့ လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်ရန် ရည်ရွယ်ချက်မရှိကြောင်း။
၃။ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့ လေ ျှာက်ထားချက်ကို လက်ခံစဉ်းစားရန်မသင့်ကြောင်း။
၄။ မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်က အခြေအနေများဟာ ကြားဖြတ်တားဆီးအမိန့် ထုတ်ပြန်ဖို့ မလို အပ်ကြောင်း။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ အဖွင့်မိန့်ခွန်းက ၂၇ မိနစ်ကျော်ကြာပါတယ်။ အဓိက ပြောကြားသွားတဲ့ အချက်တွေက အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါတယ်-
၁။ ၁၉ ၉ ၉ ခုနှစ် ကိုဆိုဗိုမှာ ဒုက္ခသည်တစ်သန်းလောက်ရှိခဲ့တဲ့အချိန်၊ ၁၉ ၉ ၅ ခုနှစ်မှာ ခရိုအေး ရှားကနေ ဆတ်ဘ်လူမျိုးတွေ အစုလိုက်အပြုံလိုက်ထွက်ပြေးခဲ့ချိန်တွေမှာတောင် လူမျိုးတုံးသတ် ဖြတ်မှုလို့ နိုင်ငံတကာတရားရုံးက မသတ်မှတ်ခဲ့ဘူး။ ဘော့စနီးယားနဲ့ ဆာဘီးယား အမှုကိုလည်း ညွှန်းပြီးပြောသွားတယ်။
၂။ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်းက ပဋိပက္ခတွေဟာ ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာခဲ့ပြီ၊ ၁၉ ၄၂ ခုနှစ် ဗြိတိသ ျှတွေ မြန်မာနိုင်ငံက ဆုတ်ခွာသွားတဲ့အချိန်မှာ ဒေသခံမူဆလင်တွေကို လက်နက်တပ်ဆင်ပေး ပြီး ဂျပန်တွေကိုခုခံခိုင်းခဲ့တယ်။ အဲဒီလက်နက်ကိုင်မူဆလင်တွေက နောက်ပိုင်းမှာ မောင်တောဒေသ ကို လွတ်လပ်တဲ့ မူဆလင်နယ်မြေအဖြစ် တည်ထောင်ဖို့ကြိုးစားတယ်။ မူဆလင်နဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အကြားပဋိပက္ခတွေစတင်လာခဲ့တယ်။
၃။ ၂၀၁၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ နဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ် သြဂုတ်လမှာ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့တဲ့ အာဆာ အကြမ်း ဖက်အဖွဲ့ရဲ့ တိုက်ခိုက်ခဲ့တွေအကြောင်းကို အသေးစိတ်ရှင်းပြတယ်။ အဲဒီတိုက်ခိုက်မှုတွေကနေ အစပြုပြီး ဒုက္ခသည်ပြဿနာတွေပေါ်ခဲ့သလို ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တွေနဲ့ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်တွေလည်း တိုက်ခိုက်ခံရတာ၊ ထွက်ပြေးရတာတွေရှိတယ်။
၄။ တပ်မတော်အနေနဲ့ အရပ်သားတွေ ထိခိုက်မှုမရှိအောင်လေကြောင်းအင်အားအသုံးပြုမှုကို ရှောင်ရှားခဲ့တယ်။ အဝိုင်းခံနေရတဲ့ စစ်ကြောင်းကို ကယ်ထုတ်နိုင်ဖို့အတွက် တစ်ကြိမ်ပဲ အသုံး ပြုခဲ့တယ်။ အဲဒီမှာတော့ မရည်ရွယ်ဘဲနဲ့ အရပ်သားတွေထိခိုက်သွားတာရှိနိုင်တယ်။
၅။ နိုင်ငံတကာက စွပ်စွဲနေတဲ့ Clearance Operation ဆိုတာကို ရှင်းပြခဲ့တယ်။ အဲဒီစကားလုံး ကို အလွဲအနက်ကောက်နေကြတယ်။ ဒီစကားလုံးဟာ မြန်မာဘာသာနဲ့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေး လို့ ဆိုလိုတာဖြစ်တယ်။ ဒီစကားလုံးကို ၁၉ ၅၀ ပြည့်လွန်နှစ်များထဲက ဗကပ တွေကို နှိမ်နင်းတဲ့အချိန်မှာ စသုံးခဲ့တယ်။ ဆိုလိုတာက နယ်မြေတစ်ခုအတွင်းမှာ သောင်းကျန်းသူ ဒါမှ မဟုတ် အကြမ်းဖက်သမားမရှိအောင် ရှင်းလင်းတာကို ဆိုလိုတယ်။
၆။ တပ်မတော်သားတွေအနေနဲ့ အင်အားအလွန်အကျွံသုံးစွဲမှု၊ အကြမ်းဖက်သောင်းကျန်းသူနဲ့ အရပ်သားတွေကို တိတိကျကျခွဲခြားဖို့ပျက်ကွက်မှုတွေရှိနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီလို ရှိရင်လည်း ဥပဒေ နဲ့အညီအရေးယူခဲ့တယ်။
၇။ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေခံဥပဒေအရ တပ်မတော်သားတွေကျူးလွန်တဲ့ ပြစ်မှုတွေကို စစ်တရားရုံး နဲ့ စစ်ဆေးစီရင်ရတယ်။ အင်းဒင်ရွာဖြစ်စဉ်မှာ ပြစ်မှုကျူးလွန်သူတွေကို အပြစ်ပေးခဲ့ပေမယ့် မကြာ ခင်မှာပဲ ပြစ်ဒဏ်ကနေ လွတ်ငြိမ်းခွင့်ပေးလိုက်တဲ့အတွက် စိတ်မသက်မသာဖြစ်ရတယ်လို့ ပြောခဲ့ တယ်။
၈။ အခုလည်း ဂူတာပြင်ကျေးရွာ လူသတ်မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီးအရေးယူဖို့အတွက် စစ်တရားရုံး ကို ဖွဲ့စည်းထားပြီးဖြစ်တယ်။ ထိထိရောက်ရောက်အရေးယူမှာဖြစ်တယ်။ ဒါ့အပြင် လွတ်လပ်တဲ့ စုံစမ်းရေး ကော်မရှင် ICOE ရဲ့တွေ့ရှိချက်တွေအရ အရေးယူသင့်သူတွေကို ထပ်ပြီး အရေးယူမှာ ဖြစ်တယ်။ တပ်မတော်သားဖြစ်ဖြစ်၊ အရပ်သားဖြစ်ဖြစ် ပြစ်မှုကျူးလွန်သူအားလုံးကို အရေးယူမှာ ပါ။
၉ ။ တပ်မတော်အနေနဲ့ ပိုပြီးတာဝန်ခံမှုရှိအောင်လိုအပ်တဲ့ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးတွေကို လည်း ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ထဲမှာ လုပ်နေပြီ။
၁၀။ ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲမှာ အေအေ နဲ့တပ်မတော်တိုက်ပွဲဖြစ်နေတာတွေရှိတယ်။ ဒီအြေ ခအနေ ကြောင့်လုံခြုံရေးဆိုင်ရာကန့်သတ်ချက်တွေလုပ်နေရတယ်။ အခုပြောနေချိန်မှာတောင် ပလက် ဝမှာ တပ်မတော်စခန်းတစ်ခုကို အေအေ ၄၀၀ လောက်က ဝိုင်းထားသလို အမ်းမြို့နားမှာ လည်း အေအေ ၂၀၀ လောက်က တပ်မတော်စစ်ကြောင်းတစ်ခုကို ဝိုင်းထားတယ်။
၁၁။ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ ဒုက္ခသည်တွေပြန်လက်ခံဖို့အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရ်ှ နဲ့သဘောတူညီ ထားပြီးဖြစ်တယ်။ အခုလည်း ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှာရှိတဲ့ အသိုင်းအဝန်းအားလုံး ခွဲခြားမှု မရှိ ဘဲဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့၊နိုင်ငံသားအဖြစ်စိစစ်နိုင်ဖို့၊ မွေးစာရင်းရရှိဖို့၊ ပညာသင်ကြားခွင့်ရရှိဖို့ စတဲ့ စီမံချက်တွေလုပ်ဆောင်နေတယ်။
နိဂုံးချုပ်မှာတော့ ဒီလို အရေးယူမှုတွေ၊ပြန်လည်လက်ခံနိုင်ဖို့တွေဆောင်ရွက်နေတဲ့အခြေအနေ ကို လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွေရှိတယ်လို့ ပြောလို့မရပါဘူးလို့ လေ ျှာက်ထားခဲ့ပြီး တရားရုံးအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဟာ နှစ်ပေါင်းရှည်ကြာတဲ့ ပဋိပက္ခတွေကြားက ရုန်းထွက်ပြီး ဒီမိုကရက်တစ် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု ထူထောင်နိုင်ဖို့ကြိုးစားနေချိန်မှာ အင်မတန်ရှုပ်ထွေး အကဲဆတ်တဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲက အခြေအနေတွေကို ပိုပြီး ဆိုးဝါးသွားအောင် မလုပ်ဖို့ မေတ္တာရပ်ခံသွားပါတယ်။
နောက်ထပ်လေ ျှာက်လဲတဲ့ နိုင်ငံတကာဥပဒေပညာရှင်သုံးယောက်ကတော့
၁။ နိုင်ငံတကာ တရားရုံးက ဆုံးဖြတ်ထားပြီးဖြစ်တဲ့ ခရိုရေးရှား နဲ့ဆာဘီးယားအမှု၊ ဘော့စနီးယားနဲ့ ဆာဘီးယား အမှုတွေကို ကိုးကားပြီး လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုဆိုတဲ့ ရည် ရွယ်ချက် မရှိကြောင်း ထောက်ပြခဲ့တယ်။
၂။ ကုလသမဂ္ဂအချက်အလက်ရှာဖွေရေးမစ်ရှင်ရဲ့ အစီရင်ခံစာတွေ၊ ယန်ဟီးလီရဲ့ အစီရင်ခံစာတွေ မှာတောင် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုလို့ မသုံးစွဲတဲ့အကြောင်း အထောက်အထားတွေနဲ့ ချေပခဲ့ တယ်။
၃။ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံရဲ့ တရားစွဲဆိုရေးလုပ်ဆောင်ချက်တွေဟာ ရိုးသားမှုမရှိတဲ့အကြောင်း ဖြစ်စဉ် တွေနဲ့ ပြောတယ်။ နောက်ကွယ်မှာ OIC အဖွဲ့ရှိနေပြီး အခု ဂမ်ဘီယာကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့ မှာ တောင် OIC အဆင့်မြင့်အရာရှိတွေပါနေတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဒီအမှုဟာ OIC က လေ ျှာက်ထားတဲ့ အမှုသာဖြစ်တယ်။ OIC ဟာ ဂျီနိုဆိုက် ကွန်ဗင်းရှင်းစာချုပ်ဝင် မဟုတ်တဲ့အတွက် ဒီအမှုကို လက် မခံသင့်ဘူးလို့ ချေပတယ်။
၄။ နောက်ထပ်လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုတွေမဖြစ်အောင်ကာကွယ်ဖို့ အတွက် ကြားဖြတ်တားဆီး အမိန့်ထုတ်ပေးဖို့ လေ ျှာက်ထားတာဟာ အကြောင်းအကျိုးမခိုင်လုံဘူး။ ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲမှာ ရှိ နေတဲ့သူတွေအတွက် လူမှုစီးပွားရေးဆိုင်ရာအကူအညီတွေကို နိုင်ငံတကာနဲ့ ပူးပေါင်းပြီး လုပ် ဆောင်နေတယ်။ အသတ်ခံရမယ့်၊ ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမယ့် အခြေအနေရှိတယ်ဆိုတာ မမှန်ဘူးလို့ ချေပတယ်။
၅။ ကြားဖြတ်တားဆီးအမိန့်မှာပါဝင်ဖို့တောင်းဆိုထားတဲ့အချက်တွေမှာ တစ်ချို့အချက်တွေက ကျိုးကြောင်းမခိုင်လုံဘူး။ တစ်ချို့အချက်တွေက အေအေ နဲ့ ဖြစ်နေတဲ့တိုက်ပွဲတွေကြောင့် လက် တွေ့လုပ်ဆောင်ဖို့မဖြစ်နိုင်ဘူးလို့ ရှင်းပြတယ်။
နှစ်ရက်လေ ျှာက်လဲတာတွေ ပြန်ချုပ်လိုက်ရင်တော့
၁။ ဂမ်ဘီယာဘက်က ကုလသမဂ္ဂအစီရင်ခံစာတွေမှာပါတဲ့ အချက်အလက်တွေကို ကိုးကားပြီး လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်နေတယ်၊ နောက်ထပ်ဖြစ်မယ့်အခြေအနေလည်းရှိတယ်ဆိုတဲ့ ရှုထောင့်ကနေ ပြောခဲ့တယ်။ သက်သေအထောက်အထားတွေကို အဓိကထားပြီး ကြားဖြတ်တားဆီးအမိန့် ထုတ် ပြန်ပေးဖို့ တောင်းဆိုခဲ့တယ်။
၂။ မြန်မာဘက်ကတော့ နိုင်ငံတကာတရားရုံးရဲ့ စီရင်ထုံးတွေ ၊ ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာတွေကို ကိုးကားပြီး လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ် တဲ့ အခြေအနေမဟုတ်ကြောင်းပြောတယ်။ ဂမ်ဘီယာနိုင်ငံ တရားစွဲ မှု ရဲ့ သံသယဖြစ်စရာအချက်တွေကို ထောက်ပြတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်က ဥပဒေအရ လုပ်ဆောင် နေမှုတွေ၊ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးဆောင်ရွက်မှုတွေကို သက်သေထူပြီး ကြားဖြတ် တားဆီးအမိန့်မလိုဘူးလို့ ချေပခဲ့တယ်။
မနက်ဖြန် ဒီဇင်ဘာလ ၁၂ ရက်နေ့မှာ ဒုတိယအကြိမ်လေ ျှာက်လဲချက်ပေးရမယ်။ ဒီတစ်ခါတော့ တစ်နိုင်ငံကို မိနစ်ကိုးဆယ် ပဲ အချိန်ရမယ်။
(ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်)