ဗိုင်းရပ်စ် နဲ့ ဆွီဒင်အတွေ့အကြုံ

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ရောဂါ ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေး နဲ့ပတ်သက်ရင် နိုင်ငံတိုင်းလိုလိုက လူတွေ ဝေးဝေး နေရေး မူဝါဒကို အကောင်အထည်ဖော်ကြတယ်။ အဲဒီလို အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ လူစု လူဝေး ဖြစ်နိုင်တဲ့ အားကစားပွဲ၊ ဖျော်ဖြေပွဲ၊ ပန်းခြံ ၊ စားသောက်ဆိုင်၊ မဖြစ်မနေ ဆောင်ရွက်ဖို့ မလို တဲ့ စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံတွေ ကို ပိတ်ထားတယ်။ လူတွေ အိမ်ပြင်မထွက်ရ၊ ခရီးမသွားရ အမိန့်ထုတ် တယ်။

ဒါပေမယ့် လူဦးရေ ဆယ်သန်းကျော်တဲ့ ဆွီဒင်နိုင်ငံမှာတော့ လူတွေက ပုံမှန်အတိုင်းသွားလာ နေ ကြတယ်။ လူငါးဆယ်နဲ့ အထက် စုဝေးခြင်းမပြုရလို့ ကန့်သတ်ထားတာကလွဲရင် ဆံသဆိုင် ၊အလှပြင်ဆိုင်တွေဖွင့်ထားတယ်။ စားသောက်ဆိုင်တွေဖွင့်ထားတယ်။ ပန်းခြံတွေဖွင့်ထားတယ်။ စက်ရုံတွေ လည်ပတ်နေတယ်။ အခြေခံပညာကျောင်းတွေဖွင့်ထားတယ်။

လူတွေကလည်း တစ်ယောက် နဲ့ တစ်ယောက် ဝေးဝေးနေဖို့ ဆို တဲ့အချက် ကိုလိုက်နာ ပြီး ဈေးဝယ်ကြ၊ စားသောက်ကြနဲ့ပဲ။ အခု အီစတာအားလပ်ရက်တွေမှာ ကျန်တဲ့ဥရောပနိုင်ငံ တွေက ပြည်သူတွေ အိမ်တွင်းအောင်းနေရပေမယ့် ဆွီဒင်မှာ လူတွေက ပုံမှန် အတိုင်းပဲ။ ဆွီဒင် အစိုးရက လူတွေကို အိမ်ထဲမှာ ပိတ် လှောင်ထားတာက နောက်ဆက်တွဲ ကျန်းမာ ရေး ဆိုင်ရာ ပြဿနာတွေပိုများတယ်လို့ ယူဆထားတယ်။

ဆွီဒင်အစိုးရက ဗိုင်းရပ်စ် ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေးမလုပ်တာတော့မဟုတ်ဘူး။ သူ့ချဉ်းကပ်နည်းက အမိန့်ထုတ်မယ့်အစား ပြည်သူတွေကို မိမိ အသိ နဲ့ မိမိဆင်ခြင်နေထိုင်ခိုင်းတယ်။ မလိုအပ်ရင် ခရီး မသွားဖို့ တိုက်တွန်းတယ်။ စက်ရုံ၊ အလုပ်ရုံ၊ ဈေးဆိုင်၊ ပန်းခြံ၊ စားသောက်ဆိုင်တွေမှာ လိုက်နာ ရမယ့် စည်းကမ်းတွေကို သတ်မှတ်ပေးထားတယ်။ အိမ်ကနေ အလုပ်လုပ်တာကို အားပေးတယ်။ အသက် ၇၀ ကျော်ဆိုရင်တော့ အိမ်ပြင်လုံးဝမထွက်ဖို့ အကြံပေးတယ်။

ဆွီဒင်မှာ Lockdown မလုပ်ပေယ့် လူတွေက အသိစိတ်နဲ့လိုက်နာတဲ့ အတွက် မြို့တော် စတော့ဟုမ်းမှာ အများပြည်သူခရီးသည် ပို့ဆောင်ရေးတွေအသုံးပြုမှု ၅၀% ကျဆင်း လာတယ်။ လမ်းတွေပေါ်မှာ ၇၀% ကားအသွား အလာလျော့ကျသွားတယ်။ အိမ်ထဲမှာနေမယ်၊ ဒါပေမယ့် လို အပ်ရင် အပြင်ထွက်လို့ရတယ်ဆိုတဲ့ စိတ်ကြောင့် လုံး၀ Lockdown လုပ်ထားချိန်မှာ ရင်ဆိုင်ရတဲ့ စိတ်ပိုင်း၊ ရုပ်ပိုင်ဆိုင်ရာ နောက်ဆက်တွဲပြဿနာတွေလည်း နည်းသွားတယ်။

ဆွီဒင်နိုင်ငံ ကူးစက်ရောဂါကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ခံ Anders Tegnell က ဆွီဒင်နိုင်ငံရဲ့ မဟာ ဗျူဟာက ရောဂါကူးစက်မှုနှုန်းကို လေ ျှာ့ချဖို့၊ ကျန်းမာရေးဝန်ထမ်းတွေ မနိုင်ဝန်မထမ်းရဖို့ နဲ့ ပြည်သူတွေရဲ့ ရောဂါခံနိုင်ရည်ရှိမှုကို တစ်ဖြေးဖြေးချင်းမြှင့်တင်ဖို့ ဆိုတဲ့ အချက်သုံးချက်ကို ဟန် ချက်ညီအောင် လုပ်နေတာဖြစ်တယ်လို့ ပြောတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒါဟာ “Herd Immunity” ရအောင် အတင်းလုပ်နေတာမဟုတ်ဘူးလို့ ငြင်းတယ်။

ဆွီဒင်နိုင်ငံရဲ့ အကျယ်အဝန်းနဲ့ လူဦးရေအချိုးအစားက တစ် စတုရန်းကီလိုမီတာမှာ ၂၅ ယောက် ပဲရှိတယ်။ အီတလီမှာက ၂၀၅ ယောက်နဲ့ ဗြိတိန်မှာက ၂၅၉ ယောက်ရှိတယ်။ ဒါ့အပြင် ဆွီဒင် နိုင်ငံ ရဲ့ အိမ်ထောင်စု ၅၀% ကျော်က လူတစ်ယောက်တည်းရှိတဲ့မိသားစု single-person household ဖြစ်နေတဲ့အချက်ကြောင့် အခြားနိုင်ငံတွေနဲ့မတူတဲ့ ချဉ်းကပ်ပုံကို ကျင့်သုံးတာလို့လည်း ပညာရှင် တစ်ချို့က သုံးသပ်ကြတယ်။

ဒါပေမယ့် ဆွီဒင်အစိုးရရဲ့ ဆောင်ရွက်ချက်က ဗိုင်းရပ်စ်ပိုး ကူးစက်မှုကို ကာကွယ်နိုင်တာတော့ မဟုတ်ဘူး။ ဧပြီ ၂၁ ရက်နေ့အထိ ရောဂါပိုးကူးစက်နေသူ ၁၄,၇၇၇ ယောက်ရှိပြီး၊ သေဆုံးသူ ၁,၅၈၀ ယောက်ရှိတယ်။ ပျောက်ကင်းသူ ၅၅၀ ရှိတယ်။ ကူးစက် ၊ သေဆုံးမှု နှုန်းထားက တန့် မသွား၊ ရပ်မသွားသေးဘူး။ (ပုံ ၁ နဲ့ ၂ ကိုကြည့်ပါ။ ) ဒါပေမယ့် ဆွီဒင်ကျန်းမာရေးအာဏာပိုင်တွေ ကတော့ မကြာခင်ရက်ပိုင်းအတွင်းမှာ တန့်သွားတော့မှာပါလို့ ပြောနေတယ်။

ဧပြီ လ ၁၅ ရက်နေ့တွက်ချက်မှုတွေအရဆိုရင် ဆွီဒင်နိုင်ငံရဲ့ သေဆုံးမှုနှုန်းက လူတစ်သန်း မှာ ၁၁၈ ယောက်ဖြစ်တယ်။ ဒါဟာ Lockdown တင်းတင်းကျပ်ကျပ်လုပ်ထားတဲ့ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံ ဒိန်းမတ် ၅၅ ယောက်၊ ဖင်လန် ၁၃ ယောက်နှုန်းထားထက်အများကြီးမြင့်နေတယ်။ ဒါပေမယ့် အီတ လီ ၃၄၉ ၊ စပိန် ၃၉ ၉ နဲ့ ဗြိတိန် ၁၈၂ တို့ထက်တော့ နည်းတယ်။

စီးပွားရေး ဘက်ကလည်း ကိုယ့်နိုင်ငံမှာ ပုံမှန်လည်ပတ်ခွင့်ပြုထားတယ်ဆိုပေမယ့် ကမ္ဘာ့ စီးပွား ရေး အခြေအနေရဲ့ ရိုက်ခတ်မှုကို ခံရတာပဲ။ တစ်ချို့စက်ရုံတွေက ပြည်ပ ဈေးကွက်ပျက်သွား တဲ့အတွက် မဖြစ်မနေပိတ်လိုက်ရတယ်။ ခရီးသွားလုပ်ငန်း၊ ဟိုတယ်လုပ်ငန်းတွေ ထိခိုက်တယ်။ ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးကတော့ ဆွီဒင်နိုင်ငံရဲ့စီးပွားရေးက ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်မှာ ၁၀% ကျသွားမယ်၊ အလုပ် လက်မဲ့ ၁၃.၅% အထိ မြင့်လာမယ်လို့ ခန့်မှန်းထားတယ်။

ဆွီဒင်ပြည်တွင်းမှာလည်း အစိုးရရဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ကာကွယ်ထိန်းချုပ်ရေး မူဝါဒကို ဝေဖန်မှုတွေ ရှိပါ တယ်။ မကြာခင်ရက်တွေအတွင်းမှာ ထိပ်တန်းဆရာဝန် နဲ့ ကျန်မားရေးဆိုင်ရာ သုတေသန ပညာ ရှင် ၂၂ ဦးက ကျောင်းတွေ၊ စက်ရုံတွေ၊ စားသောက်ဆိုင်တွေကို မပိတ်ဘူးဆိုရင် ထိန်းမနိုင်၊ သိမ်း မရ ဖြစ်တော့မယ်လို့ သတိပေးခဲ့တယ်။ ကျောင်းတွေပိတ်ပေးဖို့ တောင်းဆိုတဲ့ ဆရာ၊ ဆရာမ တွေ ရှိလာပြီ။ ဒါပေမယ့် ဆွီဒင်ပြည်သူအများစုကတော့ အစိုးရရဲ့ မူဝါဒကို ထောက်ခံနေဆဲပဲ။

ဆွီဒင်နိုင်ငံ ကူးစက်ရောဂါကာကွယ်ရေးဆိုင်ရာ တာဝန်ခံ Anders Tegnell ကတော့ ဝေဖန်မှု တွေကို ပယ်ချခဲ့တယ်။ သူက ကူးစက်နှုန်းမြင့်မားမှုက ယာယီပဲ၊ အခု ရောဂါ ဖြစ်ပွား မှုအခြေအနေကို ကျန်းမာရေးဌာနက ကောင်းကောင်းကိုင်တွယ်နိုင်နေတဲ့ အတွက် မကြာခင် တန့်သွားလိမ့်မယ်။ အခြားနိုင်ငံတွေမှာ Lockdown ပြန်ဖွင့်ပေးလိုက်တာနဲ့ ကူးစက်မှုနှုန်း ဝုန်း ကနဲ ထိုးတက်သွားမယ့် အန္တရာယ်ရှိတယ်။ ဆွီဒင်မှာ အဲဒီပြဿနာမရှိဘူးလို့ ပြောတယ်။

ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ်ကူးစက်မှုက အသစ်ပေါ်ထွက်လာတဲ့ ကပ်ရောဂါဖြစ်တဲ့အတွက် တစ်နိုင်ငံနဲ့ တစ်နိုင်ငံ တုန့်ပြန်ဆောင်ရွက်ပုံတွေလည်း မတူကြဘူး။ အခု ဆွီဒင်နိုင်ငံရဲ့ မူဝါဒဆိုတာလည်း နိုင်ငံလူဦးရေ၊ နိုင်ငံသားတွေရဲ့ ပညာရေး၊ စီးပွားရေးအခြေအနေ၊ ပြည်သူ့နီတိကိုလိုက်နာမှု ဆိုတာတွေအပေါ် မူတည်ပြီးဆောင်ရွက်တာပါ။ မှန်တယ်၊ မှားတယ် ဆိုတာကတော့ နောက် ခြောက်လလောက်ကြာမှ အဖြေထွက်မယ်ထင်ပါတယ်။

ကိုးကား
Politico မဂ္ဂဇင်း ၁၆ ဧပြီ ၂၀၂၀၊ ဂါဒီးယန်းသတင်းစာ ၁၅ ဧပြီ ၂၀၂၀၊ Euro News ၁၇ ဧပြီ ၂၀၂၀၊

• 

•