၂၀၁၆ အလွှဲအပြောင်း (၆)

အစိုးရသစ်နှစ်ခု တာဝန်လွှဲဖို့ပြင်ဆင်တဲ့အခါ ဝန်ကြီးအသစ်/အဟောင်းဘယ်လိုတာဝန်လွှဲမ လဲ ဆိုတာကို လည်း ကျွန်တော်တို့ဘက်က ကြိုတင်လေ့လာခဲ့တယ်။ ကျွန်တော်တို့နိုင်ငံက ၁၉ ၄၈ – ၁၉ ၆၂ အထိ ဗြိတိသ ျှပုံစံကို အခြေခံတဲ့ ပါလီ်မန်ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ကျင့်သုံးခဲ့ပြီး ၂၀၁၁ ခုနှစ်က စပြီး အမေရိကန်ပုံစံ ကို အခြေခံတဲ့ သမ္မတ ဦးဆောင်တဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို ကျင့်သုံး နေတာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါ့ကြောင့် ကျွန်တော်တို့က ကိုယ့်နိုင်ငံရဲ့ အစဉ်အလာကို လေ့လာသလို ဗြိတိသ ျှ နဲ့ အမေရိကန် တာဝန်လွှဲပြောင်းမှုပုံစံနှစ်ခုကိုလည်း အဓိက ထား လေ့လာခဲ့တယ်။

ဗြိတိသ ျှ စနစ်ကတော့ ရှင်းတယ်။ ရွေးကောက်ပွဲ ပြီးတာနဲ့ အစိုးရဟောင်းရော၊ လွှတ် တော်အဟောင်းပါ အလိုလို သက်တမ်း ကုန်သွားတယ်။ လက်ရှိအာဏာရပါတီက ရွေးကောက်ပွဲ မှာ ရှုံးတယ်ဆိုရင် လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ်က ဘုရင်/ဘုရင်မ ဆီကို သွားပြီး ရွေးကောက်ပွဲရှုံးတဲ့ အတွက် သူ့အစိုးရ နှုတ်ထွက်မယ်ဆိုတာကို တင်ပြတယ်။ ဘုရင်/ဘုရင်မက အဲဒီတင်ပြချက်ကို လက်ခံပြီး အနိုင်ရပါတီခေါင်းဆောင်ကို ဖိတ်ခေါ်တယ်။ ရောက်လာတဲ့အခါ အစိုးရသစ်ဖွဲ့ဖို့ တာဝန်ပေးတယ်။

ဝန်ကြီးချုပ် အဟောင်းနဲ့ အသစ် တွေ့ဖို့မလိုဘူး။ အခမ်းအနားနဲ့တာဝန်လွှဲတာမရှိဘူး။ ဝန်ကြီး ချုပ် အဟောင်းက နန်းတော်ကို လာတဲ့အခါ ဝန်ကြီးချုပ် အဆောင်အယောင်ကားလာတယ်။ ဝန်ကြီးချုပ် ရဲ့ အတွင်းဝန်လိုက်လာတယ်။ သူက နိုင်ငံရေးသမားမဟုတ်ဘူး။ နိုင်ငံ့ဝန်ထမ်း အရာရှိကြီး ဖြစ်ပြီး တရားဝင်အခေါ်အဝေါ်က Principal Private Secretary ဖြစ်ပါတယ်။ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်းက ဘုရင်မနဲ့တွေ့ပြီး နန်းတော်ကပြန်တော့ အခြားကားတစ်စီးနဲ့ပြန်ရတယ်။ ဝန်ကြီးချုပ်ကားနဲ့ အတွင်းဝန်ကို နန်းတော်မှာထားခဲ့ရတယ်။

ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်းနန်းတော်ကပြန်သွားချိန်မှာ အနိုင်ရပါတီခေါင်းဆောင် နန်းတော် ကိုရောက်လာတယ်။ ဘုရင်/ဘုရင်မနဲ့တွေ့ပြီး ပြန်ထွက်လာတဲ့အခါ ဝန်ကြီးချုပ်ရဲ့ အတွင်း ဝန်က သူ့ကို စောင့်နေတယ်။ ပြီးတာနဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်အဆောင်အယောင်ကားပေါ်တင်ပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ရုံးလည်းဖြစ်၊ နေအိမ်လည်းဖြစ်တဲ့ အမှတ် ၁၀ ဒေါင်းနင်းလမ်းကို ခေါ်သွားတယ်။ အဲဒီမှာ ဝန်ကြီးချုပ်ရုံးအဖွဲ့နဲ့ အိမ်တော်ဝန်ထမ်းတွေက စောင့်နေတယ်။ သူတို့နဲ့ ဝန်ကြီးချုပ်ကို မိတ်ဆက်ပေးတယ်။ ရုံးလုပ်ငန်းတွေရှင်းပြတယ်။ အဲဒီနေ့မှာ ဝန်ကြီး၊ ဒုဝန်ကြီးတွေကလည်း ကိုယ့်ဝန်ကြီးဌာန ကိုယ်သွားကြတယ်။ အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်တွေက ကြိုဆိုရှင်းပြပြီး အစိုးရသစ် လုပ်ငန်းစလုပ်တယ်။

အမေရိကန်နိုင်ငံရဲ့ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ က နိုဝင်ဘာလရဲ့ ပထမဆုံး အင်္ဂါနေ့မှာကျင်းပတယ်။ သမ္မတ တာဝန်လွှဲပြောင်းတာက ၁၉ ၃၇ ခုနှစ်မတိုင်မီအထိ မတ်လ ၄ ရက်နေ့မှာလုပ်တယ်။ နောက်တော့ ဇန်နဝါရီလ ၂၀ ရက်နေ့မှာလုပ်တယ်။ ဒီတော့ တာဝန်လွှဲပြောင်းမှုအတွက် ပြင်ဆင်ချိန် တစ်လကျော်ရတယ်။ တာဝန်လွှဲပြောင်းမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး Presidential Transition Act of 1963 အရဆောင်ရွက် တယ်။

တာဝန်လွှဲပြောင်းမှုကို အစိုးရဌာနတစ်ခုဖြစ်တဲ့ General Services Administration (GSA) က ကူညီပံ့ပိုးပေးတယ်။ ပံ့ပိုးတယ်ဆိုတာက သမ္မတသစ်အဖြစ်ရွေးချယ်ခံရသူရဲ့ တာဝန်လွှဲပြောင်း ရေး အဖွဲ့အတွက်လိုအပ်တဲ့ ရုံးသုံးပစ္စည်းကအစ ရုံးခန်းအလယ် လုံခြုံရေးအဆုံးအားလုံး လုပ်ပေးရတာဖြစ်ပါတယ်။

သမ္မတ နှစ်ဦးအလွှဲအပြောင်းကို အခမ်းအနားနဲ့လုပ်တယ်။ သမ္မတအသစ်နဲ့ အဟောင်း အိမ်ဖြူ တော် မှာဆုံပြီး အိမ်ဖြူတော်အကြောင်းရှင်းပြ၊လက်ဖက်ရည်အတူသောက်၊ ဓာတ်ပုံအရိုက်ခံပြီး တော့ ကတိသစ္စာပြုမယ့်နေရာကို သွားတယ်။ အဲဒါက လူထုပရိသတ်တက်ရောက်တဲ့အခမ်း အနားဖြစ်တယ်။ လွှတ်တော်ရှေ့ကွင်းပြင်မှာလုပ်တယ်။ သမ္မတသစ်၊ လက်ရှိသမ္မတအပြင် ကျန်တဲ့ သမ္မတဟောင်းတွေလည်း တက် ရောက်တယ်။ သမ္မတသစ်က ကတိသစ္စာပြုသလို မိန့်ခွန်းလည်းပြောတယ်။

ဝန်ကြီး၊တွေတာဝန်လွှဲတာကျတော့ အတော်ရှုပ်ထွေးတယ်။ ဝန်ကြီးတွေက အထက်လွှတ်တော် ( ဆီးနိတ်) အတည်ပြုချက်ရမှခန့်အပ်ရတာဆိုတော့ သမ္မတတာဝန်လွှဲ တဲ့ နေ့မှာ အချို့ ဝန်ကြီးအသစ်တွေတာဝန်မယူနိုင်သေးဘူး။ သမ္မတသစ်ခန့်တာနဲ့ ဝန်ကြီးဟောင်းတွေက ထွက်သွားပြီ။ ဌာနအလိုက် ရာထူးအမြင့်ဆုံး နိုင်ငံ့ ဝန်ထမ်းက တာဝန်ယူထားရတယ်။ ဝန်ကြီးအသစ် ကို လွှတ်တော်က အတည်ပြုပြီးတဲ့အချိန်မှာ သူ့ကို လွှဲပေးတယ်။ ဝန်ကြီးအသစ် မခန့်ရ သေးပေမယ့်လည်း သက်ဆိုင်ရာ ဌာန တာဝန်ခံတွေက သမ္မတသစ်ရဲ့ တာဝန်လွှဲပြောင်း အဖွဲ့ကို သွားတွေ့ပြီးဌာနနဲ့ပတ်သက်တဲ့အချက် တွေကို ကြိုရှင်းပြရတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာတော့ ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီခေတ်မှာ နိုင်ငံအကြီးအကဲဖြစ်တဲ့ သမ္မတကို ပါလီမန်က ရွေးပြီးတဲ့အခါ သမ္မတ အဟောင်းနဲ့အသစ် တာဝန်လွှဲတဲ့ အခမ်းအနားတွေကျင်းပဖူးတယ်။ အာဏာရပါတီက ရွေးကောက်ပွဲ မရှုံးဖူးတဲ့အတွက် ဝန်ကြီးချုပ် တာဝန်လွှဲတာတော့မရှိဘူး။ လမ်းစဉ်ပါတီခေတ်မှာ ဦးနေဝင်း၊ဦးစန်းယု၊ ဦးစိန်လွင်၊ ဒေါက်တာမောင်မောင် သမ္မတ တာဝန်ကို အခမ်းအနားနဲ့လွှဲတာမရှိဘူး။ ဝန်ကြီးချုပ် ဦးစိန်ဝင်း၊ဦးမောင်မောင်ခ၊ သူရ ဦးထွန်းတင်တို့ လည်း အခမ်းအနားနဲ့တာဝန်လွှဲတာမရှိဘူး။

ဝန်ကြီးတွေ အနားယူ/ နုတ်ထွက်ရင်လည်း အဟောင်းနဲ့အသစ် မျက်နှာချင်းဆိုင်ထိုင်၊ တာဝန် လွှဲ တာမရှိဘူး။ အဟောင်းက ထွက်သွား၊ အသစ်ရောက်လာတဲ့အခါ ၁၉ ၇၂ ခုနှစ်မတိုင်မီအထိ အတွင်းဝန်၊ နောက်ပိုင်းတော့ ရုံးအဖွဲ့မှူးက ဌာနအကြောင်းရှင်းပြပါတယ်။

အဲဒီလို နိုင်ငံတကာအစဉ်အလာများနဲ့ မိမိနိုင်ငံရဲ့ အတွေ့အကြုံများကို မူတည်ပြီး ဦးလှထွန်းက သမ္မတ အလွှဲအပြောင်းကို အခမ်းအနားနဲ့လုပ်မယ်။ ဝန်ကြီးဌာနတွေကတော့ ဝန်ကြီးအသစ်တွေ ကို အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်တွေက ရှင်းလင်းတင်ပြပြီးလွှဲပြောင်းပေးမယ်လို့ ဆုံးဖြတ်တယ်။ အမေရိကန်နဲ့ ဗြိတိန် ပေါင်းစပ်ပုံစံပေါ့။ သမ္မတဦးသိန်းစိန်ကလည်း အဲဒီအဆိုပြုချက်ကို အတည်ပြုလိုက်ပါတယ်။

နောက်တစ်ချက်က တပ်မတော်အစိုးရက ၂၀၁၁ ဦးသိန်းစိန်အစိုးရသစ်ကို ၂၀၁၁ ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့မှာ စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ဖို့ စီစဉ်တာကလည်း ဧပြီလ ၁ ရက်နေ့မှာ စမယ့် ဘတ်ဂျက်အသစ် နဲ့ အတူ လုပ်ငန်းစနိုင်အောင်ဖြစ်ပါတယ်။ ၂၀၁၆ မှာလည်း ဒီလိုပုံစံပဲဖြစ်ပါ တယ်။ ( အင်န်အယ်လ်ဒီအစိုးရ လက်ထက်မှာ ဘတ်ဂျက်နှစ်အစကို အောက်တိုဘာ ၁ ရက်ပြောင်းထားတော့ အဲဒီ ရည်ရွယ် ချက် တော့မရနိုင်တော့ဘူး)

ဒါ့ကြောင့် ၂၀၁၆ မတ်လ ၃၀ ရက်နေ့တာဝန်လွှဲပြောင်းမယ့် အချိန်မှာ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် က အတည်ပြုထားပြီး အများပြည်သူသိအောင်လည်း ထုတ်ပြန်ထားတဲ့ ၂၀၁၆ – ၂၀၁၇ အမျိုးသား စီမံကိန်းဥပဒေနဲ့ ၂၀၁၆ – ၂၀၁၇ ဘတ်ဂျက်ကလည်း အသင့်ဖြစ်နေပြီ။ အမြဲတမ်း အတွင်းဝန် တွေက ဝန်ကြီးဌာနအလိုက် ၂၀၁၅-၂၀၁၆ ဘတ်ဂျက်စာရင်းချုပ်ဖို့၊ ဝန်ထမ်းရေးရာ၊ စီမံရေးရာ နဲ့ ဆောင်ရွက်ဆဲစီမံကိန်းတွေကို ပြုစုထားပြီး ဝန်ကြီးအသစ်တွေကို ရှင်းပြဖို့ ပဲကျန်မှာဖြစ်ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် အင်န်အယ်လ်ဒီဘက်မှာလည်း ဝန်ကြီးများတာဝန်လွှဲပြောင်းရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျွန်တော်တို့ မတူကွဲပြားခြားနားတဲ့ စဉ်းစားမှုတွေ ရှိနေတယ်။

(ဆက်လက်ဖော်ပြပါမည်။ )