အနန် ပန်ရာရချွန် ( Anand Panyarachun) ဆိုတာ ထိုင်းနိုင်ငံ ၁၉ ၉ ၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၂၃ ရက်နေ့ စစ်တပ်အာဏာသိမ်း မှုနဲ့ Black May လို့ နာမည်ဆိုးနဲ့ ကျော်ကြားခဲ့တဲ့ ၁၉ ၉ ၂ မေ ၁၇သွေးချောင်းစီးမှုကြီးနောက်ပိုင်းတွေမှာ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် နှစ်ကြိမ်တာဝန်ထမ်း ဆောင် ပြီး အခြေအနေကို ထိန်းသိမ်းပေးခဲ့ရသူဖြစ်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ထိုင်းနိုင်ငံသမိုင်းမှာ ဒီမို ကရေစီ အကျ ဆုံး လို့ထင်ရှားတဲ့၁၉၉၇ခုနှစ် အခြေခံဥပဒေကို ရေးဆွဲရာမှာ ခေါင်းဆောင်ခဲ့သူလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ( အဲဒီအခြေခံ ဥပဒေကို ၂၀၀၆ စစ်တပ် အာဏာသိမ်းမှု အပြီးမှာဖျက်သိမ်းခဲ့တယ်။ )
သူက နိုင် ငံရေး ခေါင်းဆောင်မဟုတ်ဘူး။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန မှာ သံတမန်ဆိုင်ရာ ရာထူး အဆင့်ဆင့် ထမ်းဆောင်ခဲ့ပြီး အမြဲတမ်းအတွင်းဝန်အဆင့်ကနေ အနားယူခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေ မဲ့ သူ့အစိုးရ ကို စွမ်းဆောင်ရည်မြင့်ပြီး အဂတိလိုက်စားမှု အနည်းဆုံးအစိုးရအဖြစ် ထိုင်းပြည်သူ တွေ က အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြတယ်။ သူ့ကို နိုင်ငံရေးပါတီထောင်ပြီး ရွေးကောက်ပွဲဝင်ဖို့ တိုက်တွန်းမှု တွေ ရှိပေမယ့် မလုပ်ခဲ့ဘူး။
ဝန်ကြီးချုပ် အနန်ရဲ့ ပထမသက်တမ်းက ဖေဖော်ဝါရီ ၂၃ အာဏာသိမ်းကောင်စီက ခန့်အပ်တဲ့ ကြားဖြတ်အစိုးရ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်ပေမယ့် ဘဏ္ဍာရေး၊ စီးပွားရေး ဆိုင်ရာမူဝါဒတွေမှာ အာဏာသိမ်း ကောင်စီ National Peace Keeping Council (NPKC) ရဲ့ စွက်ဖက်မှုတွေကို လက်မခံခဲ့ဖူး။ အဲဒီ အချိန်မှာ ထိုင်းစစ်တပ်က ကာကွယ်ရေးဘတ်ဂျက်တိုးတောင်းတာကို ပယ်ချတဲ့အတွက် အာဏာ သိမ်းကောင်စီဝင် လေတပ် ဦးစီးချုပ်ဖြစ်သူက ဝန်ကြီးချုပ် ကို ရာထူးကနေ ဖယ်ရှားဖို့ တောင်းဆို တာခံခဲ့ရတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဘုရင်နဲ့ လူထုက ဝန်ကြီးချုပ်ကို ထောက်ခံတဲ့အတွက် လုပ်လို့မရခဲ့ဘူး။
အဲဒီဖြစ်စဉ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဝန်ကြီးချုပ်အနန်က
“ စစ်အင်အားတစ်ခုတည်းနဲ့ အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို အာမခံလို့မရဘူး။ နိုင်ငံသားတွေရဲ့ နိုင်ငံ ရေး လွတ်လပ်ခွင့်နဲ့ မိမိဘဝကို ကောင်းမွန်အောင် တည်ဆောက်နိုင်မယ့် အခွင့် အရေးတွေကို ပိတ်ပင် ထားနေသရွေ့ ဘယ်နိုင်ငံမှ လုံခြုံစိတ်ချတယ် လို့ခံစားရမှာ မဟုတ် ဘူး။” လို့ သမိုင်းတွင် မယ့် စကားကို ပြောခဲ့တယ်။
(“Military might is no longer a guarantee of national security. No nation can feel secure as long as its citizens are deprived of freedom of political expression and of the opportunities for a better and more meaningful life.”)
သူ့ဘဝဇာတ်ကြောင်းစာအုပ်ကို အေးရှာဝိခ်သတင်းထောက် Dominic Faulder က “Anand Panyarachun and the Making of Modern Thailand” အမည်နဲ့ ရေးသားပြီး ၂၀၁၉ ခုနှစ်မှာ ထုတ်ဝေခဲ့တယ်။ ဒီစာအုပ်ရေးနိုင်ဖို့အတွက် Dominic Faulder ဟာ ဝန်ကြီးချုပ် အနန် ကို အကြိမ် ပေါင်းများစွာတွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့သလို အနန်နဲ့ လက်တွဲလုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တစ်ရာကျော်ကို လည်း တွေ့ဆုံမေးမြန်းခဲ့တယ်။
စာမျက်နှာ ခြောက်ရာကျော်ရှိတဲ့ ဒီစာအုပ်က ဝန်ကြီးချုပ်အနန်ရဲ့ဘဝဇာတ်လမ်းဖြစ်သလို ထိုင်းနိုင်ငံ ရေးသမိုင်းလည်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီစာအုပ်ကို ဖတ်လိုက်ရင် နန်းတော်၊ တပ်မတော် နဲ့ ထိုင်းနိုင်ငံရေး အကြား နောက် ကွယ်က ဇာတ်လမ်းတွေကို သိရမှာဖြစ်ပြီး ဒီနေ့ ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ အခြေအနေ တွေ ကိုလည်း မှန်းဆ နိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။
