စာအုပ်တစ်အုပ်၊ အတွေးတစ်စ

“ The Generals” by Thomas E. Ricks ဆိုတာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ကနေ အာဖဂန် ၊ အီရတ် စစ်ပွဲ ( ၂၀၁၁ ထိ အခြေအနေ) အထိ စစ်ပွဲတွေမှာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တဲ့ အမေရိကန် ကြည်းတပ် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ၃၀ ဦး ရဲ့ စစ်ဘက်ခေါင်းဆောင်မှုအရည်အချင်းတွေကို သုံးသပ်ထားတဲ့ စာအုပ် ဖြစ်ပါတယ်။

ဒီစာအုပ် ကို ၂၀၁၂ ခုနှစ်မှာ ထုတ်ဝေခဲ့ပြီး အမေရိကန် ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဟောင်း William J. Perry နဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ( ငြိမ်း) Anthony C. Zinni တို့က ဖတ်ရှုလေ့လာသင့်တဲ့စာအုပ်၊ စစ်ဘက် ခေါင်းဆောင်မှုပညာရပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး အတွေးအမြင်သစ်တွေပေးတဲ့စာအုပ်၊ အနာဂတ် လေ့ကျင့် ရေး၊ ရာထူးခန့်ထားရေးဆိုင်ရာမူဝါဒတွေအတွက် အပြန်အလှန် ဆွေးနွေးငြင်းခုန်မှုတွေ ကို အစပျိုး ပေးတဲ့စာအုပ်လို့ သုံးသပ်ရေးသားထားတယ်။

ဒီစာအုပ်က တိုက်ပွဲတစ်ခုချင်းကို မြေပုံတွေ၊ ဇယားကားချပ်တွေနဲ့ သုံးသပ်ထားတာမဟုတ်ပါဘူး။ အဲဒီလိုပဲ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ရတဲ့ စစ်ပွဲ ရဲ့ အမှား၊ အမှန် နဲ့ နိုင်ငံရေး ၊ စီးပွား ရေး ဆိုင်ရာဆုံးဖြတ်ချက်များ ပါဝင်တဲ့ အဂ္ဂမဟာဗျူဟာ ဆိုင်ရာအချက်အလက် များကို ထည့်သွင်း စဉ်းစားသုံးသပ်တာမျိုးလည်း မလုပ်ပါဘူး။

စာရေးသူက စစ်ပွဲ တစ်ခုလုံး၊ ဒါမှမဟုတ် သက်ဆိုင်ရာစစ်နယ်ဝှမ်းတစ်ခု ကို တာဝန်ယူရတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးများ ရဲ့ စစ်မဟာဗျူဟာ ဆိုင်ရာ ဆုံးဖြတ်ဆောင်ရွက်ချက်များကို သုတေသန ပြု လုပ်ပြီး ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတစ်ဦးချင်းရဲ့ စစ်ဘက် ခေါင်းဆောင်မှု အရည်အသွေးကို သုံးသပ်တယ်၊ အဲဒီ သုံး သပ်ချက်များအပေါ် အခြေခံပြီး ၂၁ရာစု အမေရိကန်တပ်မတော်အတွက် လိုအပ်တယ်လို့ သူ ယူဆတဲ့ စစ်ဘက်ခေါင်းဆောင်မှုဆိုင်ရာ မူဝါဒတွေကို ဖော်ထုတ်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။ တနည်း အားဖြင့် စစ်ဘက်ဆိုင်ရာခေါင်းဆောင်မှုကို စစ်ရေးရှုထောင့်ကနေပဲ သုံးသပ်ဖော်ထုတ်ထား တာ ဖြစ်ပါတယ်။

စစ်ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက်ရဲ့ တာဝန်က တိုက်ပွဲ သို့မဟုတ် စစ်ပွဲကို နိုင်အောင် တိုက်ဖို့ ဆို ပေ မယ့် စာရေးသူက နိုင်တဲ့ ဗိုလ်ချုပ်တိုင်းကို အရည်အချင်းပြည့်ဝတဲ့ စစ်ဘက်ခေါင်းဆောင်လို့ မသတ်မှတ်ဘူး။ နိုင်တော့ နိုင်ပါရဲ့ ၊ ဒါပေမယ့် သူ့အဆုံးအဖြတ်မှားတဲ့အတွက် မကျဆုံးသင့်တဲ့ ကျဆုံးမှုတွေ၊ မဖြစ်သင့်တဲ့ ဆုံးရှုံးမှုတွေ ဖြစ်ခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးမှ အလဲလဲ အကွဲကွဲ နဲ့ အနိုင်ရတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်တွေကို အရည် အချင်းမရှိတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်အဖြစ် ဝေဖန်သုံးသပ်ထားတယ်။

ဒီစာအုပ်ထဲမှာ ပါတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီး William Depuy ဟာ ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲအပြီးမှာ လူထုထောက်ခံမှု လည်း ဆုံးရှုံး၊ ခေါင်းဆောင်မှုပြဿနာတွေ၊ စိတ်ဓာတ်နဲ့ စည်းကမ်းဆိုင်ရာ ပြဿနာပေါင်းစုံတွေ နဲ့ ကြုံတွေ့နေရတဲ့ အမေရိကန် ကြည်းတပ်မတော်ကို ပြန်လည်ပြုပြင်တည်ဆောက်ရာမှာ အဓိက အခန်းက ပါဝင်ခဲ့တဲ့ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတစ်ဦးဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ်တိုင်လည်း ဒုတိယကမ္ဘာစစ် နဲ့ ဗီယက် နမ်စစ်ပွဲတွေမှာ ပါဝင်တိုက်ခိုက်ခဲ့သူဖြစ်ပါတယ်။

သူဟာ ၁၉ ၇၃ ခုနှစ်မှာ အသစ်တည်ထောင် ဖွဲ့စည်းခဲ့တဲ့ ကြည်းတပ်မတော် လေ့ကျင့်ရေး နှင့် စစ်သဘောတရားဆိုင်ရာ ကွပ်ကဲမှုဌာနချုပ် ရဲ့ ပထမဆုံး ဌာနချုပ်မှူးအဖြစ်တာဝန်ယူခဲ့ပြီး အမေရိကန်ကြည်းတပ်အတွက် လေ့ကျင့်ရေးမူဝါဒ သစ်တွေ၊ စစ်သဘောတရားသစ်တွေကို ဖော်ထုတ်ခဲ့တယ်။ ၁၉ ၉ ၁ ခုနှစ် ပင်လယ်ကွေ့စစ်ပွဲ ဟာ သူ့စတင်ခဲ့တဲ့ လေ့ကျင့်ရေး ဆိုင်ရာပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေရဲ့ အသီးအပွင့်အဖြစ် အသိအမှတ်ပြုခံခဲ့ ရတယ်။

စာရေးသူက ဗိုလ်ချုပ်ကြီး DePuy ရဲ့ ဒုတိယကမ္ဘာ စစ် အတွေ့အကြုံကို စာအုပ်နိဒါန်းမှာ ဖော်ပြခဲ့သလို ဗိုလ်ချုပ်ကြီး DePuy ရဲ့ ခေါင်းဆောင်မှု ကိုလည်း အခန်းနှစ်ခန်းနဲ့ သီးခြား သုံးသပ်ဖော်ပြခဲ့တယ်။

ဗိုလ်ချုပ်ကြီး DePuy က ဒုတိယကမ္ဘာစစ်ပွဲ အတွင်းက ညံ့ဖျင်းတဲ့ ဗိုလ်ချုပ် တစ် ယောက်ရဲ့ အဆုံးအဖြတ်မှားယွင်းမှုတွေကြောင့် သူတာဝန်ထမ်း ဆောင်ရတဲ့ တပ်ရင်းတစ်ရင်းလုံး နီးပါး ထိခိုက်သေကျေဒဏ်ရာရ ဖြစ်ခဲ့ရတဲ့ ဖြစ်စဉ်အပါအဝင် သူ့အတွေ့အကြုံတွေကို အခြေခံပြီး
“ အရည်အချင်းမရှိတဲ့ စစ်ခေါင်း ဆောင် တစ်ယောက်ဟာ (သူ့ရဲဘော်တွေရဲ့ သွေးစွန်း နေတဲ့ ) လူသတ်ကောင်” ပဲ၊ ဒါ့ကြောင့် ဒီလိုခေါင်းဆောင်မျိုးကို အမြန်ဆုံးဖယ်ရှားရမယ်ဆိုတဲ့ အယူ အဆရှိသူဖြစ်တယ်။ စာရေးသူက အဲဒီ သုံးသပ်ချက်ကို အတော်နှစ်သက်ပုံရတယ်။ စာအုပ်နေရာ အတော်များ များမှာ အဲဒီသဘောတရားကို တိုက်ရိုက် သို့မဟုတ် သွယ်ဝိုက် အသုံးပြုထား တာတွေ့ရတယ်။

ဒါ့အပြင် စာရေးသူက ထင်ပေါ်ကျော်ကြားလိုစိတ်ကြီးမားလွန်းတဲ့ ၊ အောင်မြင်မှုအတွက်ပဲ တာဝန်ယူပြီး ဆုံးရှုံး မှုဆိုရင်လက်အောက်ကို အပြစ်ပုံချတတ်တဲ့၊ မဟာမိတ်များ၊ လုပ်ဖော် ကိုင်ဘက်များနဲ့ ပေါင်း စပ် ညှိနှိုင်းဆောင်ရွက်လိုစိတ်မရှိဘဲ ငါ့မြင်းငါစိုင်းတတ်တဲ့ ဗိုလ်ချုပ်များ ကိုလည်း အရည်အချင်း ညံ့ဖျင်း တယ်လို့ သတ်မှတ်ထားတယ်။ ဒါပေမယ့် လက်လွတ်စပယ် ပြောတာတော့မဟုတ်ဘူး။ အဲဒီလို သုံးသပ်ချက်ကို အထောက်အကူဖြစ်စေမယ့် အချက် တွေ ကို တိတိကျကျ သုတေသနပြု တင်ပြထားတာတွေ့ရတယ်။

အများအမြင်မှာ တော်တယ်၊ ထက်မြက်တယ်လို့သတ်မှတ်ထားတဲ့ စစ်ခေါင်းဆောင်တစ်ချို့ကို စာရေးသူက အထက်မှာဖော်ပြထားတဲ့ ပေတံနဲ့ တိုင်းပြီး အရည်အချင်းညံ့ဖျင်းတယ်ဆိုပြီး သတ်မှတ်ထားတာလည်းတွေ့ရတယ်။ ဥပမာ ဆိုရင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး မက်အာသာပေါ့။ ဒီလို အချက် တွေကတော့ အပြန်အလှန် အငြင်းပွားစရာတွေများမယ်လို့ထင်ပါတယ်။

စာရေးသူရဲ့ သုံးသပ်ချက်တွေအားလုံး မှန်တယ်လို့ မဆိုနိုင်ပါဘူး။ စစ်သမိုင်းကို ရှုထောင့် တစ်ခု က သုံးသပ်ထားတဲ့ အတွက် အပြန်အလှန် ငြင်းခုန်စရာတွေ ရှိတာအမှန်ပဲ။ ဒါကြောင့် လည်း ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Zinni က အတွေးအမြင်သစ်ရသလို အငြင်းပွားစရာတွေလည်း များတဲ့ စာအုပ် လို့ သုံးသပ်ထားတာဖြစ်ပါတယ်။

စာရေးသူကတော့ အရည်အချင်းညံ့ဖျင်းတဲ့ ဗိုလ်ချုပ်တွေနဲ့ပတ်သက်ရင် ပြင်းထန်တဲ့ ခံစားချက် ရှိပုံရတယ်။ သူ့စာအုပ်ကို “ ညံ့ဖျင်းသောခေါင်းဆောင်များလက်အောက်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင် ရင်း ကျဆုံးခဲ့ရသူများ အတွက်” ( “For those who died following poor leaders”) ဆိုပြီး ရည်ညွန်းထားတယ်။

ဒီစာအုပ်ကို ၂၀၁၃ ခုနှစ်အတွင်းမှာ ဖတ်ခဲ့ပြီးတဲ့နောက် ရှစ်နှစ်ကျော် ကြာမှ နောက်တစ် ကြိမ်ပြန်ဖတ်ဖြစ်တယ်။ ဒါပေမယ့် စာဖတ်တဲ့ အချိန်ကာလနဲ့ နောက်ခံအကြောင်းအရာတွေ မတူတော့ စာအုပ်ကပေးတဲ့ အတွေးတွေ၊ ခံစားချက်တွေလည်း မတူတော့ ဘူး။