မင်းကွန်း ပုထိုးတော်ကြီး

မင်းကွန်းပုထိုးတော်ကြီးလို့ ပြောလိုက်ရင် ဘိုးတော်ဘုရား ( ခ) ဗဒုံမင်းရဲ့ ကောင်းမှှု ခြင်္သေ့ကြီး၊ ခေါင်းလောင်းကြီး တို့နဲ့ တွဲမြင်ကြမှာပါ။ တကယ်တော့ အဲဒီသုံးခုအပြင် ရေကန်ကြီး ရှိသေး တယ်။

ကျွန်တော်မင်းကွန်းကို ပထမဆုံးရောက်ခဲ့တာ ၁၉ ၇၈ ၊ နောက်ဆုံးရောက်တာ ၁၉ ၉ ၃ ခုနှစ်ဆိုတော့ ပြန်မရောက်တာ နှစ်သုံးဆယ်နီးပါးကြာခဲ့ပြီ။ ဒါ့ကြောင့် ဒီတစ်ခေါက် မန္တလေး ရောက်ခိုက် မင်းကွန်းသွားဖို့ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။

မန္တလေးကနေ မင်းကွန်းကို စက်လှေနဲ့ သွားလို့လည်း ရတယ်။ ကားလမ်းက သွားရင်လည်း ရတယ်။ စက်လှေနဲ့ သွားရင် ဟိုတယ်ကနေ စက်လှေဆိပ် အတွက် တုတ်တုတ်ငှား၊ မင်းကွန်းရောက်ရင် သွားလိုရာ သွားနိုင်ဖို့ အတွက် တုတ်တုတ်ထပ်ငှားဆိုတော့ စာရင်းရှုပ်တယ်။ ဒါ့ကြောင့် ကားလမ်းကနေ တိုက်ရိုက်သွား ဖို့ ပဲ ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။ ဈေးစုံစမ်းတော့ ကားနဲ့ တုတ်တုတ်က ခေါက်ချိုးလောက်ကွာနေတဲ့ အတွက် အိုးေ၀ (တုတ်တုတ်) နဲ့ သွားဖို့ဆုံးဖြတ်လိုက်တယ်။

မင်းကွန်းရောက်တော့ ပထမဆုံး မင်းကွန်းဆရာတော်ဘုရားကြီးရဲ့ ရုပ်တုတော်ကို ဂါရဝပြု ဦးခိုက် တယ်။ ပြီးတော့ ခေါင်းလောင်းကြီးဆီကို အရင်သွားတယ်။ ဘိုးတော်ဘုရားက ခေါင်းလောင်းကြီး ကို မင်းကွန်း ပုထိုးတော်ကြီး နဲ့အတူထားဖို့ ၁၁၇၀ ခုနှစ် ( ၁၈၀၈ ခုနှစ်) မှာ သွန်းလုပ်ခဲ့တာ ပါ။

ခေါင်းလောင်းကြီးရှေ့က ကျောက်စာမှာတော့ ခေါင်းလောင်းကြီးရဲ့ အလေးချိန် ၅၅၅၅၅ ပိဿာ၊တန်(၉ ဝ) ခန့်ရှိတဲ့အကြောင်းနဲ့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဒုတိယအကြီးဆုံးခေါင်းလောင်း ကြီး ဖြစ်ကြောင်း ရေးထားတယ်။ မင်းကွန်းခေါင်းလောင်းကြီးက ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဒုတိယအကြီးဆုံး ဆိုပေမယ့် ဘုရားကြီးမပြီးတဲ့အတွက် ကုသိုလ်အမ ျှပေးဝေခြင်း၊ဆုတောင်းခြင်း အစရှိတဲ့ ခေါင်းလောင်းတစ်လုံးရဲ့ တာဝန်တွေကို ထမ်းဆောင်နိုင် ခြင်းမရှိဘဲ ခရီးသွားဧည့်သည်တွေ နောက်ခံထား ဓာတ်ပုံရိုက် ဖို့အတွက်ပဲဖြစ်နေတယ်။

ကျွန်တော်ကတော့ ဘိုးတော်ဘုရားရဲ့ ခေါင်းလောင်းကြီးနဲ့ ခေါင်းလောင်းကြီးနဲ့မျက်နှာချင်း ဆိုင်မှာ ရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ပထမဆုံး ဘိုးဘွားရိပ်သာဖြစ်တဲ့ ဒေါ်ဦးဇွန်း ဘိုးဘွားရိပ်သာ နှစ်ခု လူ့ဘောင် လူ့အဖွဲ့အစည်းကို အကျိုးပြုနိုင်ပုံခြင်း နှိုင်းယှဉ် စဉ်းစားမိတယ်။

ခေါင်းလောင်းကြီးပြီးတော့ ခြင်္သေ့ကြီးနှစ်ကောင်ကို သွားတယ်။ ခြင်္သေ့ကြီးနှစ်ကောင် က နောက်က ကြည့်ရင်တော့ ကိုယ်လုံးကိုယ်ထည် အကြီးကြီးပဲ။ ဒါပေမယ့် ခေါင်းနဲ့ ကိုယ်ထည် မရှိ တော့တဲ့အတွက် ကြောက်ရွံ့ ခန့်ညား ဖွယ်ရာ ခြသေ့ၤကြီးတွေမဟုတ်တော့ဘူး။ ခြင်္သေ့ကြီးတွေ ရဲ့ ခေါင်းနဲ့ကိုယ်ထည်အစိတ်အပိုင်းဖြစ်ခဲ့ဖူးတဲ့အုတ်ပုံတွေကသာ မမြဲခြင်း သဘော တရားနဲ့ လောကဒဏ်ကို နှလုံးသွင်းဖို့ဖြစ်နေတယ်။ ခြင်္သေ့ကြီးတစ်ကောင်ရဲ့ ဘေး မြက်ခင်း ပြင်မှာတော့ ခြင်္သေ့ကြီးရဲ့ မျက်လုံးအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုရှိတယ်။ စကျင်ကျောက်လို့ ယူဆရတဲ့ ကျောက်မျက်လုံး ပေါ်မှာ ဆေးအနက်နဲ့ “မျက်လုံး”လို့ရေးထားတဲ့ လက်ရေးလက်သားက ဈေး နံရံ မှာ အမှိုက် မပစ်ရ လို့ ပြီးစလွယ်ရေးထားတဲ့လက်ရေးမျိုးနဲ့ တူတယ်။ ဘိုးတော်ဘုရားသာ ရှိသေး ရင် ရာဇမာန်ရှမယ့်လက်ရေးပဲ။ နောက်တစ်နေရာမှာတော့ အစွယ် နှစ်ချောင်းကို ပြထားတယ်။ ခြင်္သေ့ခေါင်းတောင်မရှိတော့ဘူးဆိုတော့ အစွယ်တွေ လည်း အသုံးမဝင်တော့ဘူးပေါ့။

အစဉ်အလာပြောစကားများအရတော့ ခြင်္သေ့ရုပ်ကြီးတွေက အရွယ်အစားကြီးမားပေမယ့် အချိုး မကျဘူးတဲ့။ ဒါပေမယ့် ဘုရင့်ခြင်္သေ့ဆိုတော့ အမှန်အတိုင်း ဘယ်သူမှမပြောရဲဘူး။ ဘိုးတော် ဘုရားကို မကြောက်မရွံ့ လေ ျှာက်တင်ရဲတယ်ဆိုတဲ့ အိမ်တော်ပါ ဝန်ကြီး ဦးပေါ်ဦးတောင် မှ
ခြင်္သေ့ကြီးတွေ အချိုးမကျတဲ့အကြောင်းပြောမလို့ “ ခြင်္သေ့ကြီးတွေကလဲ” လို့ စကားစတဲ့အချိန် ဘုရင်ရောက်လာတာနဲ့ “ ဘုန်းတော်ကြောင့် ဟိုဘက်ကမ်းကို ခုန်ကူးတော့မလိုပါပဲ” လို့ လေ ျှာ ချလိုက်ရတဲ့အကြောင်း ဖတ်ခဲ့ဖူးတယ်။

ဘိုးတော်ဘုရားကတော့ အကြီးဆုံး ဘုရားကြီးအတွက် အကြီးဆုံးခြင်္သေ့နှစ်ကောင်ကို တည်ထား ခဲ့တာပဲ။ ကျွန်တော်ကတော့ မပြီးသေးတဲ့ ပုထိုးတော်ကြီး ၊ ပျက်စီးနေတဲ့ ခြင်္သေ့ကြီးတွေနဲ့ ယနေ့အထိ ပရိယတ္တိစာပေတွေသင်ကြားပို့ချနေဆဲ မင်းကွန်း တိပိဋကဆရာတော် ဘုရားကြီးရဲ့ မင်းကွန်းတိပိဋကဓမ္မနာဒ ပရိယတ္တိ စာသင်တိုက်ကို နှိုင်းယှဉ်စဉ်းစားရင်း ဘယ်အရာက သာသနာကို စောင့်ရှောက်ရာရောက်သလဲလို့ တွေးနေမိတယ်။

နောက်ဆုံးတော့ ပုထိုးတော်ကြီးဘက်ကို ခရီးဆက်ခဲ့တယ်။ အခုမြင်နေရတဲ့ ပုထိုးတော်ကြီးက ပထမပစ္စယံ၊ အမြင့် ၁၆၅ ပေရှိတယ်။ အောက်ခြေအနားတစ်ဘက်ကို ပေ ၄၅၀ ရှိတယ်။ ဘိုး တော် ဘုရားက ဉာဏ်တော် အမြင့် ၅၀၀ ပေအထိ တည်ဆောက်ဖို့လျာ ထားခဲ့ပေမယ့် ပထမ ပစ္စယံမှာပဲ အဆုံးသတ်သွားတယ်။ ဘိုးတော်ဘုရားကို ဆက်ခံတဲ့ မင်းတွေ ကလည်း ဒီဘုရားကြီး ကို ပြီးအောင်မတည်တော့ဘူး။ နောက်တော့ ၁၈၃၈ ခုနှစ်မှာ လှုပ်တဲ့ ငလျင်ဒဏ်ကြောင့် ဘုရားကြီးနံရံတွေ အက်ကွဲခဲ့ပြီး ခြင်္သေ့ကြီးနှစ်ကောင်လည်း ပြိုကျခဲ့တယ်။

မှတ်တမ်းတွေအရတော့ မင်းကွန်းပုထိုးတော်ကြီးကို ဘိုးတော်ဘုရားက ၁၇၉ ၀ ပြည့်နှစ် မှာစတည်တယ်၊ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးဆုံးဘုရားကြီးဖြစ်ပြီး ရွှေဘိုကနေ မြင်ရတဲ့အထိ မြင့်မားအောင်တည်ဖို့ ရည်စူးခဲ့တယ်လို့ဆိုတယ်။ ဘိုးတော်ဘုရားက ဘုရားတည်တာကို ကိုယ်တိုင်ကြီးကြပ် ချင် တဲ့အတွက် အမရပူရ နန်းတော်မှာ မနေပဲ မင်းကွန်းနားမှာ ယာယီ နန်းတော်ဆောက် ပြီး နေတယ်။ အုပ်ချုပ်ရေး ကိစ္စတွေကို အိမ်ရှေ့မင်းသားနဲ့လွှဲထားတယ်။ ခုနှစ် နှစ် တိတိ ဘုရားတည် ပြီးတဲ့နောက်တဘောင် ပေါ်တာရယ်၊ တိုင်းပြည်ကလည်း စစ်လည်းတိုက်ရ၊ ဘုရားလည်းတည်ရနဲ့ ငွေကုန်လူပန်းဖြစ်လာ တဲ့အတွက် ရပ်လိုက်ရတယ် လို့ဆိုတယ်။

ကျွန်တော် ဘုရားကြီးကို လှည့်ပတ်ပြီး ဓာတ်ပုံရိုက်နေတော့ ကလေးမလေးတစ်ယောက်က ဓာတ်ပုံရိုက်ရင် မြင်ကွင်းကောင်းတဲ့နေရာလေးတွေပြမယ်၊ ဘုရားသမိုင်းလည်း ပြောပြမယ် လို့ ကမ်းလှမ်းလာတယ်။ ဒါနဲ့ ဘုရားသမိုင်းပြောကွာ ဆိုတော့ အခုလို ပြောပြတယ်။

“ ပုထိုးတော်ကြီးက ဘိုးတော်ဘုရားတည်ခဲ့တာ။ ဘိုးတော်ဘုရားက ဘုရားကြီး ၊ခေါင်းလောင်းကြီး၊ ခြင်္သေ့ကြီး၊ ရေကန်ကြီးဆိုပြီး ကြီးလေးကြီး တည်ခဲ့တာ။ ပုထိုးတော်ကြီးက ၁၆၂ ပေမြင့်တယ်၊ လေးပုံတစ်ပုံပဲ ပြီးသေးတယ်။ ဘုရားတည်တဲ့ အုတ်ကြီးတွေက လူကြီးလက်နဲ့တစ်တောင်၊ အခုခေတ်အုတ်ချပ်လေးလုံးခွဲနဲ့ညီတယ်။ ဘုရားကြီးအုတ်တွေက များလွန်းလို့ “ထန်းသီးခုတ်လို့ လက်မတို တိုတဲ့လက်မ အသုံးမကျ” နေ့သင့်နံသင့် ဂဏန်း ၁၅ လုံးနဲ့မှတ် ရတယ်။”

“ဘုရားကြီးရဲ့အလယ်ခေါင်မှာ ဘုရင်က ရွှေလှည်းကိုး စီး၊ ငွေလှည်းကိုးစီး၊ ပတ္တမြားလှည်းကိုးစီး၊ ကျောက်စိမ်းလှည်းကိုးစီး ဌာပနာ ခဲ့တယ်။ ရွှေငွေတွေများလွန်းလို့ ဘုရား ကြီးပြိုပြီလို့ကြားရင် ကိုယ့်အဖေအမေ သေခါနီး ဖြစ် နေရင်တောင် ပစ်ထားပြီး ပြေးလာကြည့်ကြလို့ စာဆိုရှိတယ်။”

“ ဘုရားကြီးတည်မပြီးခင် “ဘုရားလည်းပြီး ပြည်ကြီးလည်းပျက်” ဆိုပြီး တဘောင်ပေါ်တယ်။ ဒါနဲ့ဘုရင်က ဘုရားကို ဆက်မတည်တော့ပဲ ခြင်္သေ့ကြီးနှစ်ကောင်ကို တည်တယ်။ ။ ခြင်္သေ့ကြီး နှစ်ကောင်က တစ်ကောင်ကို အတောင်ခြောက်ဆယ်မြင့်တယ်။ တစ်ကောင်မှာ အုတ် လေးသိန်း၊ နှစ်ကောင်ဆို ရှစ်သိန်းရှိတယ်။”

ကလေးမလေးရဲ့ ဘုရားသမိုင်းကို အဆုံးထိနားမထောင်တော့ဘူး။ ရပါပြီကွာ လို့ပြောလိုက်တယ်။ ငယ်စဉ်အခါ မင်းကွန်းကို ရောက်ခဲ့ချိန်ကတော့ ပုထိုးတော်ကြီး၊ ခြင်္သေ့ကြီး၊ ခေါင်း လောင်းကြီး၊ ရေကန်ကြီးတို့ ဟာ ဘိုးတော်ဘုရားရဲ့ ဘုန်းတန်ခိုးအာဏာကြီးမားမှု ပြယုဂ် လို့ မြင်ခဲ့ဖူးတယ်။ ပုထိုးတော်ကြီးသာပြီးခဲ့ရင် ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံးဖြစ်မှာ ဆိုပြီး ဂုဏ်ယူခဲ့ဖူးတယ်။

ဒါပေမယ့် အခု အချိန်မှာ အတွေးအမြင်တွေ ပြောင်းလာတဲ့အတွက် တိုင်းပြည်ကို အကောင်းဆုံး ဖြစ်အောင် မတည်ဆောက်ဘဲ သူ့အတ္တအတွက် တိုင်းပြည်ဘဏ္ဍာဖြုန်းပြီး အကြီးဆုံးတွေ တည်ဆောက်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တဲ့ ဘိုးတော်ဘုရားရဲ့ ဘုန်းတော်ဘွဲ့ ရွတ်ပြနေတာကို နားမထောင်ချင် တော့ဘူး။