မဲမပေးခင် စဉ်းစားဖို့ (၄)

တိုင်းရင်းသားပါတီများ

(မှတ်ချက်။ ဒီဆောင်းပါးမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီဆိုတာ ဗမာလူမျိုးအခြေခံပါတီများမပါ တိုင်းရင်းသား လူနည်းစု ပါတီများကို ဆိုလိုပါတယ်။ )

၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ အားကောင်းမောင်းသန် နဲ့ ပြိုင်ဖို့ ပြင်ဆင်နေ ကြတယ်။ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေကြားမှာ ပါတီတွေပေါင်းစည်းနေ ကြတယ်။ ပါတီရဲ့ မူဝါဒတွေဟာ လူမျိုးစုတစ်ခုတည်းကို အခြေခံထား တာမျိုးမဖြစ်ဘဲ တိုင်းရင်းသား အားလုံးကို ကိုယ်စားပြုနိုင်အောင် ရေးဆွဲနေကြတယ်။ လူငယ်မျိုးဆက်သစ်တွေကို ပွဲထုတ် လာ ကြတယ်။

အဲဒီအချိန်မှာပဲ အန်အယ်လ်ဒီပါတီ ခေါင်းဆောင်တွေ၊ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်လောင်းတွေ နဲ့ ပါတီ ထောက်ခံသူတွေကလည်း တိုင်းရင်းသားမဲဆန္ဒရှင်တွေ ေ၀ဝါးသွားစေမယ့် မဲဆွယ်စကား တွေ ပြောလာကြတယ်။

သူတို့ပြောတဲ့စကားတွေကို ချုပ်လိုက်ရင် အဓိက သုံးချက်ပဲ။ အဲဒါတွေက

၁။ အင်န်အယ်လ်ဒီပါတီမှာလည်း တိုင်းရင်းသားတွေပါပါတယ်။ ဒ့ါကြောင့် အင်န်အယ်လ်ဒီ ဟာ တိုင်းရင်းသား ပါတီပဲ။

၂။ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေက အစိုးရမဖွဲ့နိုင်ဘူး။ အစိုးရဖွဲ့နိုင်တဲ့ အင်န်အယ်လ်ဒီကိုပဲ မဲပေး။

၃။ မဲကွဲလို့မဖြစ်ဘူး။ မဲကွဲရင် စစ်အာဏာရှင်စနစ်ပြန်လာလိမ့်မယ်။

ဒီစကားတွေက တိုင်းရင်းသားလူနည်းစု မဲဆန္ဒရှင်တွေကို မျက်စိလည် လမ်းမှားအောင် ကျုံးသွင်း တဲ့စကားတွေပဲ၊ လုံးဝမမှန်ဘူးဆိုတာ တစ်ချက်ချင်း ရှင်းပြပါ့မယ်။

အင်န်အယ်လ်ဒီဟာ တိုင်းရင်းသားပါတီလား

အင်န်အယ်လ်ဒီ ဗဟိုကော်မတီမှာ၊ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေထဲမှာ တိုင်းရင်းသားတွေပါ တယ်ဆိုတာနဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို ကိုယ်စားပြုတယ်ဆိုတာ မတူဘူး။

အင်န်အယ်လ်ဒီပါတီမှာပါတဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေဟာ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ခေါင်းခေါက် ရွေးထားတဲ့သူတွေ၊ ဘာမှပြောရေးဆိုခွင့်ရှိတာမဟုတ်ဘူး။ ပြောရဲတဲ့သတ္တိလည်း ရှိပုံ မပေါ်ဘူး။ ကိုယ့်တိုင်းရင်းသားအကျိုး နဲ့ ပါတီအကျိုးယှဉ်လာရင် ပါတီအကျိုးဘက်က ရပ်တည်မယ့်သူတွေ ။

အရှင်းဆုံးဥပမာပေးရရင် မွန်ပြည်နယ်က တံတားကို ဒေသခံတွေဆန္ဒနဲ့ ဆန့်ကျင်ပြီး နာမည် ပေးတော့ မွန်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ဘာပြောရဲသလဲ၊ ပြည်သူ့လွှတ်တော်နဲ့ အမျိုးသားလွှတ်တော် မှာ ရှိတဲ့ အင်န်အယ်လ်ဒီပါတီက မွန်ပြည်နယ်ကိုယ်စားလှယ်တွေ ကန့်ကွက်ရဲသလား။ မကြိုက်တဲ့ ပြည် သူ အနည်းစုပါလို့ဆင်ခြေပေးလို့မရဘူး။ တံတားကိစ္စပြီးနောက်ပိုင်း ကျင်းပခဲ့တဲ့ ကြားဖြတ်ရွေးကောက်ပွဲ ချောင်းဆုံမြို့နယ် ရလဒ်က ဒေသခံတွေ သဘောထားကို ပြလိုက်တာပဲ။

ဒီလိုပဲ ပြည်နယ်တွေမှာ ဗိုလ်ချုပ်အောင်ဆန်းရုပ်တုကိစ္စတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး အငြင်းပွားမှုတွေ ဖြစ်တဲ့ အခါ သက်ဆိုင်ရာပြည်နယ်က အင်န်အယ်လ်ဒီ ဝန်ကြီးချုပ်တွေ၊ အင်န်အယ်လ်ဒီ အမတ်တွေ ဘာပြော ရဲ သလဲ။ တိုင်းရင်းသား ဒုတိယသမ္မတကြီးတောင် ဝင်ညှိပေးတာ မတွေ့မိဘူး။

အင်န်အယ်လ်ဒီပါတီထဲက တိုင်းရင်းသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်တွေဟာ အခြေခံ ဥပဒေ ပြင်ဆင်ရေးနဲ့ပတ်သက်ရင် ၅၉ (စ) ပြင်ရေးအတွက်သာ အသံကျယ်ကျယ်ပြောတာ၊ ပြည်နယ်သူ ၊ ပြည်နယ်သားတွေ အင်မတန်လိုချင်နေတဲ့ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်ကို ပြည်နယ် လွှတ်တော်က တိုက်ရိုက်ရွေးချယ်ရေးဆိုတဲ့ ပုဒ်မ ၂၆၁ ပြင်ဆင်ရေး အဆိုတင်လာတဲ့အခါကျတော့ မပြင်သင့်ဘူးဆိုတဲ့ အင်န်အယ်လ်ဒီပါတီသဘောထားအတိုင်းရပ်တည်ခဲ့တာပဲ မဟုတ်လား။

ပြီးခဲ့တဲ့ငါးနှစ်အတွင်းမှာ အင်န်အယ်လ်ဒီပါတီက တိုင်းရင်းသားအမတ်တွေဟာ ပြည်နယ် အကျိုး အတွက် ရဲရဲ ရပ်တည်ပြီး အစိုးရမူဝါဒတွေ၊ ဝန်ကြီးဌာနတွေရဲ့ လုပ်ရပ်တွေကို မေးခွန်းထုတ်တာ၊ ဝေဖန်ထောက်ပြတာရှိလား ၊ လေ့လာကြည့်ပေါ့။ စာသင်ကျောင်းတောင်းတာ၊ တိုက်နယ်ဆေးရုံ တောင်းတာလောက်ကိုပဲ အလုပ်ကြီး အကိုင်ကြီးအဖြစ်လုပ်ပြနေခဲ့တာမဟုတ်လား။

ဒါကို ကြည့်လိုက်ရင် အင်န်အယ်လ်ဒီပါတီမှာ တိုင်းရင်းသားတွေပါတာနဲ့ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစု တွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ပါတီဖြစ်မလာဘူးဆိုတာ ထင်ရှားပါတယ်။

တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ အစိုးရဖွဲ့နိုင်လား

တိုင်းရင်းသားပါတီတွေသာ ညီညွတ်ရင် အစိုးရဖွဲ့ရေးမှာ အဓိက အခန်းက ပါသလို အစိုးရ ကို ထိန်းကျောင်းတဲ့နေရာမှာလည်း အရေးကြီးတဲ့အခန်းက ပါနိုင်တယ်။ တကယ်လုပ်နိုင်ရင် အစိုးရ အဖွဲ့ကိုတောင်ခေါင်းဆောင်နိုင်တယ်။

ပြည်နယ်အဆင့်မှာဆိုရင် ပြည်နယ်လွှတ်တော်မှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေက အများစုရခဲ့ရင် ဥပဒေပြုရေးကိစ္စတွေကို လုပ်နိုင်မယ်။ အခြေခံဥပဒေအရ ပြည်နယ်လွှတ်တော်မှာ ဥပဒေပြု ခွင့် အာဏာတွေအများကြီးရှိတယ်

အတိုချုပ်ရှင်းရရင် ပြည်နယ်အစိုးရဘတ်ဂျက်၊ စည်ပင်အခွန်၊ ဒေသန္တရဖွံ့ဖြိုးရေးစီမံကိန်း၊ မြေခွန်၊ စိုက်ပျိုးရေး၊ ဆည်မြောင်း၊ ရေအားလ ျှပ်စစ်၊ စက်မှုလုပ်ငန်း။ ပို့ဆောင်ရေး စတဲ့ကဏ္ဍတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဥပဒေပြုလို့ရတယ်။ ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ်ကို သမ္မတ က ခန့်ပေမယ့် ဝန်ကြီးချုပ် နဲ့ ပြည်နယ်အစိုးရက ပြည်နယ်လွှတ်တော်က ပြဋ္ဌာန်းတဲ့ ဥပဒေတွေကို အကောင်အထည်ဖော် ရမယ်။ အုပ်ချုပ်ရေးဆိုင်ရာဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို လိုက်လုပ်ရမယ်။ ( အသေးစိတ်သိချင်ရင် အခြေခံ ဥပဒေ ပုဒ်မ ၂၅၁၊ ၂၅၂ ၂၅၈ နဲ့နောက်ဆက်တွဲ ဇယား ၂ ဥပဒေပြုစာရင်းကို ကြည့်ပါ)

အဲဒီလို မလုပ်ရင် ပြည်နယ်လွှတ်တော်က ဝန်ကြီးချုပ် နဲ့ ဝန်ကြီးတွေကို အခြေခံဥပဒေ ပါ ပြဋ္ဌာန်း ချက်တွေနဲ့အညီ စွပ်စွဲပြစ်တင်ပြီး ရာထူးက ဖယ်ရှားလို့ရတယ်။ ကယားပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ် ကိစ္စက သက်သေပဲ။ ( ပုဒ်မ ၂၆၃ ကိုကြည့်ပါ)

ဒါ့ကြောင့်ပြည်နယ်အဆင့်မှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေသာ အများစု ရခဲ့ရင် ပြည်နယ်အစိုးရကို ကောင်းကောင်း ထိန်းနိုင်မယ်။ နောင်မှာ သမ္မတက အများစုရတဲ့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ လို လားတဲ့သူကို ဝန်ကြီးချုပ် အဖြစ်ခန့်အပ်ရတဲ့အထိ ဖြစ်လာအောင် လုပ်လို့ရမယ်။

ပြည်ထောင်စု အဆင့်မှာဆိုရင် အမျိုးသားလွှတ်တော်နဲ့ပြည်သူ့လွှတ်တော်နှစ်ရပ်ပေါင်း ထား တဲ့ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်က သမ္မတ နဲ့ ဒုသမ္မတတွေကို ရွေးရတယ်။ ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်မှာ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်ပေါင်း ကိုယ်စားလှယ် ၆၆၄ ယောက်ရှိတယ်။ အဲဒီအထဲမှာ တပ်မတော်သား ကိုယ်စားလှယ်က ၁၆၆ ယောက်၊ အရွေးချယ်ခံကိုယ်စားလှယ်က ၄၉ ၈ ယောက်ရှိတယ်။

သမ္မတ ကို ပါတီတစ်ခုတည်းက စိတ်ကြိုက်ရွေးနိုင်ဖို့ဆိုရင် ရွေးချယ်ခံ ၄၉ ၈ နေရာ ထဲက အနည်းဆုံး ၃၃၃ နေရာနိုင်ရမယ်။ ၂၀၁၀ နဲ့ ၂၀၁၅ မှာ ပြည်ခိုင်ဖြိုး နဲ့ အင်န်အယ်လ်ဒီက အဲဒီလိုနိုင်ခဲ့တဲ့ အတွက် သူတို့စိတ်ကြိုက်သမ္မတရွေးလို့ရခဲ့တယ်။ တပ်မတော်ရော၊ ကျန်တဲ့ပါတီတွေရော ရဲ့ ထောက်ခံမှုရဖို့မလိုဘူး။

ဒီရွေးချယ်ခံ ၄၉ ၈ နေရာ ဟာ တိုင်းရင်းသားတွေအတွက် အခွင့်အရေးပဲ။ ၄၉ ၈ နေရာမှာ ဗမာ တိုင်းရင်းသားအများစုနေတဲ့ တိုင်းဒေသကြီးတွေက ၂၉ ၁ နေရာရှိတယ်။ ကျန်တိုင်းရင်းသား တွေ အများစုရှိတဲ့ ပြည်နယ်တွေမှာ ၂၀၇ နေရာရှိတယ်။

တိုင်းဒေသကြီး ၂၉ ၁ နေရာလုံးကို ပါတီတစ်ခုတည်းက နိုင်ဖို့ အတော်ခက်ခဲမယ်။ ဒါ့ကြောင့် ပြည်နယ်တွေမှာ ရှိတဲ့ ၂၀၇ နေရာလုံးကို တိုင်းရင်းသားပါတီတွေက နိုင်ခဲ့မယ်ဆိုရင် သမ္မတ ရွေး တဲ့နေရာမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေက အဆုံးအဖြတ်ဖြစ်လာလိမ့်မယ်။ ဒါဆိုရင် နောင်ဖွဲ့မယ့် အစိုးရအဖွဲ့မှာ ဝန်ကြီးနေရာရဖို့၊ အခြေခံဥပဒေပြင်ဆင်ရေးမှာ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ လိုအပ် ချက်တွေ ပါဝင်နိုင်ဖို့အတွက် အပေးအယူလုပ်လို့ရမယ်။ လွှတ်တော်အတွင်းမှာလည်း ဥပဒေ တွေ ပြဋ္ဌာန်းတဲ့နေရာမှာ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေရဲ့ ဆန္ဒမပါဘဲ လုပ်လို့မရတဲ့အခြေအနေဖြစ် လာလိမ့်မယ်။

ဒီအချက်တွေအရ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေကို မဲပေးလို့ အစိုးရမဖွဲ့နိုင်ဘူး၊ ဘာမှ လုပ်ပိုင်ခွင့် ရှိ မှဟုတ်ဘူးဆိုတာ နောက်ထပ် ဂျင်းတစ်တက်ပဲဆိုတာထင်ရှားပါတယ်။

ဒါပေမယ့် တိုင်းရင်းသားဒေသတွေမှာ လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတွေကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲမလုပ်နိုင် ဘူးဆိုရင်တော့ ၂၀၇ နေရာထဲကနေ လျော့သွားလိမ့်မယ်။ ဒါ့ကြောင့်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ရေးကို ကူညီပေးသင့်တယ်။ မဲရုံ ဝန်ထမ်း တွေ အတွက် လုံခြုံရေးကို အာမခံတာမျိုးလုပ်ပေးသင့်တယ်။

မဲကွဲလို့မဖြစ်ဘူး

ကျွန်တော်ကတော့ “ မဲကွဲရမယ်၊ မဲမကွဲလို့မဖြစ်ဘူး” လို့ပဲ အခိုင်အမာပြောချင်တယ်။ ၁၉ ၄၈ ကနေ ၂၀၂၀ မထိ ဖဆပလ ၊ လမ်းစဉ်ပါတီ၊ ပြည်ခိုင်ဖြိုး နဲ့ အင်န်အယ်လ်ဒီ ပါတီတစ်ခုချင်းက အများစုရထားတဲ့ လွှတ်တော်တွေဟာ တိုင်းရင်းသားအကျိုးအတွက် ဘာတွေ ထိထိ ရောက်ရောက်လုပ်ပေးနိုင်လဲ ။ အများစုရထားတဲ့ ပါတီကြီးက မုန့်ဖိုးပေးသလို ပေးတာကိုပဲ ပျော်နေခဲ့ရတာမဟုတ်လား။ ရပိုင်ခွင့် အနေနဲ့ ရတာက အင်မတန်နည်းခဲ့တယ်မဟုတ်လား။

သမိုင်းကို အရှည်ကြီးပြန်မကြည့်ချင်ဘူး ဆိုရင်တောင် ပြီးခဲ့တဲ့ ငါးနှစ် အင်န်အယ်လ်ဒီ လွှတ်တော်ကိုပဲ ပြန်ကြည့်ပေါ့။ တံတားနာမည် ကိုတောင် လွှတ်တော်မှာမဲခွဲပြီး ကိုယ်လုပ်ချင်တာကို ဖြစ်အောင်လုပ်ခဲ့သူတွေဆီက တိုင်းရင်း သားအခွင့်အရေးရဖို့ဆိုတာ မဖြစ်နိုင်သလောက်ပဲ။

ဒါ့ကြောင့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲကနေ ပေါ်လာမယ့်လွှတ်တော်တွေမှာ ပါတီတစ်ခုတည်း က အများစုရထားလို့မဖြစ်ဘူး။ တပ်နဲ့ ပြည်ခိုင်ဖြိုး၊ ဒါမှမဟုတ် တပ်နဲ့ အင်န်အယ်လ်ဒီ ပေါင်းလိုက်တာနဲ့ သမ္မတ ရွေးနိုင်၊ ပြည်နယ်အစိုးရ အလုပ်လုပ်နိုင်တာမျိုး မဖြစ် သင့်ဘူး။ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေပါမှ အလုပ်လုပ်လို့ရတဲ့ လွှတ်တော်ဖြစ်ကိုဖြစ်ရမယ်။

အာဏာရှင်ဆိုတာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းမှ ပေါ်တာမဟုတ် ဘူး။ ပါတီတစ်ခုတည်းက အစိုးရနဲ့ လွှတ်တော်ကို ချုပ်ကိုင်ထားပြီး ထင်ရာစိုင်းနေရင်လည်း တစ်ပါတီ အာဏာရှင် စနစ် ဖြစ်တာပဲ။ ဦးနု လို ပုဂ္ဂိုလ်တောင် ဘဝရှင်မင်းတရားကြီး၊ ဒီမိုကရေစီ ပြောင်းပြန် စသည် ဖြင့် ဝေဖန်ခံရတာကြည့်ပေါ့။

ဒါ့ကြောင့်လွှတ်တော်ထဲမှာ ပါတီစုံရှိရမယ်။ လွှတ်တော်တွေထဲမှာ တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးဘောင်ကို ချဲ့နိုင်ရင် လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွေ ဖြစ်စေတဲ့ စစ်ဘောင်ကျဉ်းသွားမှာပဲ။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင် Unity in Diversity မတူကွဲပြားမှုတွေအထဲမှာ စည်းလုံးညီညွတ်ရေး ဆိုတာကို အကြိမ်ကြိမ်ပြောဖူးတယ်။ ဒါ့ကြောင့် အင်န်အယ်လ်ဒီပါတီအနေနဲ့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ လွှတ်တော်ထဲရောက်လာမှာကို ကြောက်ပြီး “မဲမကွဲစေနဲ့” ဆိုတဲ့ စကား မပြောသင့်ဘူး။

ပြန်ချုပ်လိုက်ရင်တော့

၁။ အင်န်အယ်လ်ဒီဘက်က ပြောနေတဲ့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေ ကို မဲပေးလို့ ဘာမှ ဖြစ်မလာနိုင်ဘူးဆိုတဲ့ စကားကို မေ့လိုက်ပါ။
၂။ တိုင်းရင်းသားတွေအနေနဲ့ တိုင်းရင်းသားပါတီတွေကိုပဲ မဲပေးပါ။
၃။ လွှတ်တော်ထဲမှာ ပါတီ ပေါင်းစုံ ရှိခြင်းဟာ တစ်ပါတီ အာဏာရှင်စနစ်ကို ကာကွယ်ရာရောက်ပါတယ်။