ရှေးဟောင်း ထမင်းကြော်

ဒီဆိုင်လေးက လူသွားလူလာများတဲ့ လမ်းမကြီးဘေးမှာ မရှိဘူး။ မိုင်းအင်ရွာ ငါးရက် တစ်ဈေး ဈေးတန်း လေးရဲ့နောက်ဘက်ချောင်ထဲမှာ ရောက်နေတယ်။ ဆိုင်နာမည် ဆိုင်းဘုတ် မရှိ သလို ဈေးထိပ်မှာ ဆိုင်ကို ညွှန်းတဲ့ လမ်းညွှန် အမှတ်အသားလည်း မရှိဘူး။ ဆိုင်က သွပ်မိုး ၊ ထရံကာ မြေစိုက်တဲလေး။ သွပ်မိုးတွေက သံချေးရောင်ပေါက်နေပြီ။ ဆိုင်ခေါင်းရင်းဘက်က မိုးပက်လို့ ထင် တယ်၊ ပလတ်စတစ်စတွေနဲ့ ကာထားတယ်။ ဆိုင်ရှေ့မှာ ချထားတဲ့ တိုင်ကီ အဟောင်း လေးလုံး ကြောင့် အဝေးက ကြည့်ရင် စားသောက်ဆိုင် ထက် စက်သုံးဆီ ဆိုင်လို့ ထင်စရာဖြစ်နေတယ်။

ဒါပေမယ့် ပင်းတယ၊ မိုင်း အင် ပတ်ဝန်းကျင်မှာ တော့ ဒီဆိုင်လေးကို မသိသူ မရှိသ လောက်ပဲ။ ဆိုင်းဘုတ်တွေ၊ လမ်းညွှန်တွေမလိုဘူး။ “ ကိုရင်ကြီး ဆိုင်” ဆိုရင် သိပြီ။ ဆိုင်နာမည်က ပင်းတယ မြို့ က ဦးအစိတ်ဆိုင်လိုပဲ ဒီဆိုင် ရဲ့ စားတော်ကဲလည်း ဖြစ်၊ ပိုင်ရှင်လည်း ဖြစ်တဲ့ ကိုရင်ကြီး ကို အစွဲပြုပြီး ကိုရင်ကြီး ဆိုင်လို့ခေါ်တာဖြစ်တယ်။

တကယ်တော့ ကိုရင်ကြီး ဟာလည်း ဦးအစိတ် ဆိုင် စားဖို ဆောင်မှာ အကြော်ဆရာ တစ်ယောက်အဖြစ် လုပ်ခဲ့ဖူးတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့ အနှစ်လေးဆယ် လောက် မှာ မိုင်းအင် ကျေးရွာသူနဲ့ အိမ်ထောင်ကျပြီး ဒီဆိုင်လေးကို ဖွင့်ခဲ့တာလို့ ဆိုတယ်။ ကိုရင်ကြီး ကွယ်လွန်သွားတာ နှစ်လကျော်လောက်ရှိပြီ။ အသက် ၇၃ နှစ်အရွယ်မှာ ကွယ်လွန် သွားခဲ့ပြီး သားဖြစ်သူက ကိုရင်ကြီးလက်ထပ်သင်ပေးခဲ့တဲ့ ဟင်းချက်နည်းတွေအတိုင်း ကိုရင်ကြီး အမွေကို ဆက်ခံ ပြီး ဆိုင်ဆက်ဖွင့်ထားတယ်။

ဆိုင်ထဲမှာ ခုံတန်းရှည်တွေချထားတဲ့ စားပွဲ သုံးလုံးရှိတယ်။ ခေါင်းရင်းနံရံမှာ ဘုရားစင်ရှိတယ်။ စားပွဲတစ်လုံးရဲ့နောက်ဘက်မှာ အခန်းတစ်ခန်း ကန့်ထား ထားတယ်။ အဲဒါက လက်ရှိ ဆိုင်ပိုင်ရှင်မိသားစုရဲ့ အိပ်ခန်း။ အိပ်ခန်း နဲ့ ခေါင်းရင်း နံရံကြားက နေရာလွတ်မှာတော့ စက္ကူပုံးခွံတွေ၊ အိတ်တွေနဲ့ ပစ္စည်းတစ်ချို့ရှိတယ်။ ထုတ်တန်းမှာ တွဲလောင်း ဆွဲထားတဲ့ ပလတ်စတစ်ခြင်းတစ်လုံးရှိတယ်။ အဆင့်မြင့် ရွှေအိုး ဂျုံခေါက်ဆွဲ လို့ရေးထားတဲ့ ပုံးခွံ တစ်ချို့ တွေ့ရတာကြောင့် ဒီဆိုင်က ခေါက်ဆွဲကြော်ဟာ ကိုယ်တိုင်လုပ်တဲ့ ခေါက်ဆွဲနဲ့ ကြော်တာမဟုတ် ဘူးလို့ ယူဆရတယ်။

ဆိုင်ရဲ့ ခြေရင်းဘက်ကတော့ စားဖိုဆောင်ပဲ။ စားပွဲရှည်ကြီးပေါ်မှာ ပန်းကန်းခွက်ယောက် တွေ၊ ချက်ပြုတ်ရာမှာထည့်ရမယ့် အဆာပလာတွေတင်ထားတယ်။ ထူးခြားတာကတော့ ဇွန်း ခက်ရင်း တွေက ကြေးဇွန်း၊ကြေးခက်ရင်းတွေ။ ကိုရင်ကြီး ဆိုင်စဖွင့်ထဲက သုံးခဲ့တာတဲ့။ ပန်းကန်တွေက လည်း မူလလက်ဟောင်းတွေပဲ။

တစ်ချိန်က မြို့ငယ်လေးတွေနဲ့ မြို့ကြီးတွေရဲ့ ဆင်ခြေဖုံးတွေက တရုတ်စားသောက်ဆိုင်လေး တွေမှာ ကြေးဇွန်း၊ ကြေးခက်ရင်း၊ ကြွေဇွန်း နဲ့ ဝါးတူတွေပဲ သုံးကြတာပါ။ ဝါးတူတွေဆိုရင် သုံးပါ များလို့ အညှိတောင်တက်ချင်နေပြီ။ စားတော့မယ်ဆိုမှ တူပေါ်မှာ ရေနွေးလေးလောင်းချ ၊ သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပြီး စားလိုက်တာပဲ။ နည်းနည်းခေတ်မီတဲ့ဆိုင်က ပလတ်စတစ် တူတွေ သုံးတယ်။ တစ်ခါ သုံးတူဆိုတာမပေါ်သေးဘူး။ မှတ်မိသလောက် ၁၉ ၈၀ ပြည့်လွန် နှစ်တွေအထိ ကရင် ပြည်နယ်နဲ့ မွန်ပြည်နယ်မှာ အဲဒီလို ဆိုင်တွေရှိနေတုန်းပဲ။

ဆိုင်ခြေရင်း နံရံနဲ့ကပ်ရက်မှာ မီးဖိုရှိတယ်။ မီးထိုးတဲ့အပေါက်ဘက်မှာ ဒန်အိုးနှစ်လုံး။ တစ်လုံးက ရေနွေး၊ တစ်လုံးက ဝက်ရိုးပြုတ်ရည်။ ပြီးတော့ ဒယ်အိုးနှစ်လုံး။ ဒယ်အိုးတွေကတော့ ကိုရင်ကြီး ဆိုင်ဖွင့်စထဲက သုံးခဲ့တာတွေမဟုတ်တော့ဘူး။ ငါးနှစ်တစ်ခါလောက်လဲရတယ်တဲ့။ ဒယ်အိုး တွေဘေးမှ ဆီဝပြီး မည်းညစ်နေတဲ့ တံမြက်စည်းတိုတစ်ချောင်း။ ဒယ်အိုးတွေပေါ်က ဝါးတန်းမှာ သတ္တုအုပ်ဆောင်း တစ်ခု ၊ စတီး ဆန်ကာခုံးတစ်ခု၊ ဒယ်အိုးအသေးတစ်လုံး တွဲလောင်း ချိတ်ထားတယ်။ ဆိုင် အဆောက် အဦ နဲ့ပစ္စည်းတွေက ဟောင်းနွမ်းနေပေမယ့် ဆိုင်အတွင်း သန့်ရှင်း နေတာ ကတော့ ချီးကျူးစရာပဲ။

ဒီဆိုင်မှာ ဝက်သားတစ်မျိုးပဲရတယ်။ ဟင်းလျာစာရင်းကလည်း များများမရှိဘူး။ ထမင်း ကြော်၊ ခေါက်ဆွဲကြော်၊ဆီချက်ခေါက်ဆွဲ၊ အသားကင်ချက်၊ အစိမ်းကြော်။ ဟင်းချိုကတော့ ဆာဒါး ဟင်းချို နဲ့ ဝက်စွပ်ပြုတ်။ ဒီဆိုင်ရဲ့ နာမည်ကျော် ဟင်းလျာက ထမင်းကြော် နဲ့ အသားကင် ချက်ပဲ။

ကျွန်တော်တို့ရောက်သွားတော့ ဆိုင်မှာ လူရှင်းနေတယ်။ ဈေးနေ့ဆိုရင်တော့ လူကျ တယ်၊ ဒီလို ကြားရက်တွေကတော့ လူပါးတယ်တဲ့။ ကျွန်တော်တို့အဖွဲ့က ထမင်းကြော်၊ အသားကင်ချက်၊ အစိမ်းကြော်နဲ့ ဝက်စွပ်ပြုတ် မှာလိုက်တယ်။ ကိုရင်ကြီး ရှိစဉ်ကလိုပါပဲ။ သူ့သားဖြစ်သူက ဆိုင်ပိုင်ရှင်လည်းဖြစ်၊ အကြော်ဆရာလည်း ဖြစ်တယ်။ သူ့သားရဲ့ ဇနီးကတော့ အကူပေါ့။ သူတို့ သမီးငယ်လေးကတော့ ဟင်းတွေချတာ၊ သိမ်းတာလုပ်တယ်။ မိသားစုဆိုင် စစ်စစ်ပါပဲ။

ထမင်းကြော် နာမည်ကြီးတဲ့ဆိုင်ဆိုတော့ ဘယ်လိုကြော်သလဲဆိုတာ အကဲခတ်ကြည့် တယ်။ ထမင်းကြော်အတွက် ပြင်ထားတဲ့ ထမင်းတွေကို ဒန်အိုးကြီးထဲမှာ အဆာပလာတွေနဲ့ ကြို နယ်ထားတယ်။ အရောင်အဆင်းအရတော့ ကြာညို့ ဖြစ်မယ်ထင်တယ်။ သူ့ ချက်နည်း လ ျှိုု့ဝှက်ချက်ဖြစ်တဲ့အတွက် အသေးစိတ်မမေးပါဘူး။ ဆန်ကတော့ ဒေသဆန်လို့ ပြောတယ် ။ ကျွန်တော်တို့ ရှမ်းဆန် လို့ခေါ်တဲ့ စားလိုက်ရင် စေးစေး ထွေးထွေးလေးရှိတဲ့ ဆန်မျိုး ဖြစ် မယ်ထင်တယ်။

ထမင်းကြော်လို့ မှာလိုက်တော့ ခုနက ပြင်ထားတဲ့ ထမင်းတွေကို ဒယ်အိုးထဲ ထည့်မွှေ တယ်။ တစ်ခါတည်းကြော်မယ်ထင်ပေမယ့် မဟုတ်ဘူး။ ခဏနေတော့ ပြန်ဆယ်ပြီး ဇလုံတစ်ခုထဲ ထည့်ထားလိုက်တယ်။ ဒယ်အိုးကြီးထဲမှာ အစိမ်းကြော်၊ အသားကင်ချက်တွေကို ဆက် ကြော်လှော်ချက်ပြုတ်တယ်။ အားလုံးပြီးမှ ဇလုံထဲမှာ ထည့်ထားတဲ့ ထမင်းတွေကို ဒယ်အိုး ထဲ ပြန်ထည့်ပြီး အသားတွေ ၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်တွေနဲ့ ကြော်တယ်။

ထမင်းကြော်ကတော့ ကျွန်တော်အမြဲတမ်းညွှန်းနေတဲ့ မီးခိုးနံ့ သင်းတဲ့ မူလလက်ဟောင်း တရုတ် ထမင်းကြော်ပုံစံ အတိအကျပဲ။ ဆန်က ထွေးထွေး အိအိလေး။ ဒါပေမယ့် ဆီနည်းပြီး ခြောက် အောင်ကြော်ထားတဲ့အတွက် စားလို့ကောင်းတယ်။ ဒီလို ဆန်မျိုးကို ဆီများများနဲ့ ကြော်ရင် စားလို့ ကောင်းမှာမဟုတ်ဘူး။ နာမည်ကြီးသလောက် ကောင်းပါပေတယ်လို့ အသိအမှတ် ပြု ရမယ့် လက်ရာပါ။ မူလ လက်ဟောင်း တရုတ်ထမင်းကြော်ကို ခေတ်ဟောင်း ပန်းကန်၊ ခေတ်ဟောင်း ကြေးဇွန်း ကြေးခက်ရင်း နဲ့ စားလိုက်ရတော့ ကာလယန္တရားနဲ့ အတိတ် နှစ်လေး ဆယ်ကျော်ကို ပြန်ရောက်သွားသလိုပဲ။

ကျန်တဲ့ ဟင်းတွေထဲမှာ အသားကင်ချက်ကတော့ ကောင်းတယ်။ အသားကင်ချက်ဆိုတဲ့ အတိုင်း အသားသက်သက်ပဲ။ အဆီ၊ အခေါက်လုံးဝမပါဘူး။ အစိမ်းကြော်နဲ့ စွပ်ပြုတ်ကတော့ သာမန် အဆင့်ပါပဲ။

ကျွန်တော်တို့ စားနေချိန်မှာပဲ အသက်ကြီးကြီးလူနှစ်ယောက်ဝင်လာတယ်။ မြို့ခံမိတ်ဆွေ ကို လှမ်းနှုတ်ဆက်တယ်။ ထယ်သွန်းရွာသားတွေ။ မိုင်းအင်က အလှုကို လာတာ။ အလှု ထမင်း ဟင်း စားပြီးပေမယ့် မိုင်းအင် ရောက်ရင် ကိုရင်ကြီး ထမင်းကြော် စားလိုက်ရမှ အာသာပြေလို့ လာစား တာတဲ့။ ခဏနေတော့ နောက်ထပ်လူနှစ်ယောက်ဝင်လာတယ်။ အသီးအနှံပွဲစားတွေထင်တယ်။ သူတို့လည်း ထမင်းကြော်ပဲမှာ စားတယ်။ ပါဆယ်လာဝယ်သူတစ်ယောက်လည်း ရောက်လာ တယ်။ အသားကင်ချက်လာဝယ်တာတဲ့။

ကိုရင်ကြီး ဆိုင်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဆက်မေးချင်ပေမယ့် သားဖြစ်သူက ချက်ပြုတ်ရေးနဲ့ အလုပ်များ နေလို့ မမေးနိုင်တော့ဘူး။ စားပြီးတာနဲ့ နှုတ်ဆက်ရင်း ဒီလက်ရာနဲ့ ကိုရင်ကြီးလက်ထက်ထဲက ရှိနေတဲ့ ကြေးဇွန်း၊ ကြေးခက်ရင်းတွေ၊ ပန်းကန်တွေကို ထိန်းသိမ်းဖို့ အကြံပေးခဲ့ တယ်။

လမ်းရောက်မှ ကိုရင်ကြီးရဲ့ နာမည်ရင်းကို မမေးခဲ့ရတာ သတိရတယ်။ မြို့ခံမိတ်ဆွေက သူလည်း မသိဘူးတဲ့။ အားလုံးက ကိုရင်ကြီးလို့ပဲ ခေါ်ကြတာလို့ပြောတယ်။ ပင်းတယ ရောက်တော့ ဦး အစိတ်ဆိုင်ကို သွားမေးတယ်။ သူတို့လည်း ကိုရင်ကြီး လို့ပဲ သိတော့တယ်။ ပြန်စဉ်းစား လိုက် တော့ သူ့သားကိုယ်တိုင်ကလည်း ဆိုင်အကြောင်းပြောတဲ့အခါ ကိုရင်ကြီး လို့ပဲ သုံးပြီး ပြောခဲ့ တာပဲ။ သူ့ဟင်းချက်လက်ရာကောင်းတော့ ဆိုင်ကိုလည်း ကိုရင်ကြီးဆိုင်၊ လူကိုလည်း ကိုရင် ကြီး လို့ပဲ သိကြတော့တာကိုး။

“ကိုရင်ကြီး” လိုပဲ လောကမှာ မိဘပေးခဲ့တဲ့ နာမည်ပျောက်ပြီး ကွယ်လွန်သည်အထိ အခြား နာမည် တစ်ခုပဲ တွင် သွားတဲ့၊ အခြားနာမည်တစ်ခုနဲ့ပဲ သိတော့တဲ့ လူတွေအများကြီးရှိ တတ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အကောင်း နဲ့ သိကြတာလား၊ အဆိုးနဲ့သိကြတာလားဆိုတာတော့ ကွာခြားသွားတာပေါ့။