မြန်မာနိုင်ငံ ကုန်သည်များနှင့် စက်မှု လက်မှုလုပ်ငန်းရှင်များအသင်းချုပ် (UMFCCI) ရဲ့ နှစ်တစ်ရာ ပြည့် မဂ္ဂဇင်းအတွက် ဆရာကြီး ဦးမြင့် က “ Myanmar: Going from Pause to Fast Forward with China’s Belt and Road Initiative (BRI)” ဆိုတဲ့စာတမ်းတစ်စောင်ရေးတယ်။

ဒီစာတမ်းက မြန်မာ နိုင်ငံအနေနဲ့ တရုတ်နိုင်ငံဆီကနေ စီးပွားရေးအခွင့်အလမ်းတွေ ဘယ်လို ရ ယူနိုင်မလဲ၊ဘယ်လိုစိန်ခေါ်မှုတွေ နဲ့ ရင်ဆိုင်ရမလဲ၊ အန္တရာယ်တွေ၊ ထောင်ချောက်တွေကို ဘယ်လို ရှောင်ရှားမလဲဆိုတာကိုနိုင်ငံတကာဖြစ်စဉ်တွေနဲ့နှိုင်းယှဉ်သုံးသပ်ထားတာဖြစ်တဲ့အတွက် အတော် စိတ်ဝင်စားဖို့ ကောင်းပါတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဆရာကြီး ဦးမြင့်ရဲ့ ခွင့်ပြုချက်နဲ့ စာတမ်း အနှစ်ချုပ်သုံးသပ်ချက်ကို ရေးသား မ ျှဝေလိုက်ပါတယ်။

ခါးပတ်တစ်ကွင်း ၊ လမ်းတစ်စင်း

ဆရာကြီးက သူ့စာတမ်းကို Belt and Road Initiative (BRI) ဆိုတာ ဘာလဲ ဆိုတဲ့ ရှင်းလင်းချက် နဲ့ စထားပါတယ်။ ခါးပတ် ဆိုတာက ကုန်းလမ်း (ရထားလမ်း၊ ကားလမ်း)တွေ ပါဝင်တဲ့ ပိုးလမ်းမ စီးပွားရေး စြင်္ကန် Silk Road Economic Belt ကို ဆိုလိုတာဖြစ်ပါတယ်။ လမ်း ဆိုတာကတော့ ပင်လယ်ရေကြောင်းလမ်းတွေပါဝင်တဲ့ ၂၁ ရာစု ရေကြောင်းပိုးလမ်းမ 21st Century Maritime Silk Road ကိုဆိုလိုတာဖြစ်ပါတယ်။ ( ကျွန်တော်ကတော့ စာဖတ်သူတွေ ရှင်းလင်း လွယ်ကူစေဖို့ အတွက် BRI ကို ပိုးလမ်းမသစ်လို့ပဲ သုံးစွဲပါ့မယ်။ )

ဒီပိုးလမ်းမသစ်အယူအဆကို တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်က ၂၀၁၃ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ကာဇက်စတန် နိုင်ငံခရီးစဉ်မှာ စတင်ပြောဆိုခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။ သမ္မတ ရှီက လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်ပေါင်း နှစ်ထောင်ကျော်က အာရှ နဲ့ ဥရောပ ကို ဆက်သွယ်ခဲ့တဲ့ ပိုးလမ်းမကို ပြန်လည်အသက်သွင်းဖို့ စီစဉ်ခဲ့တာဖြစ်ပါ တယ်။ ပိုးလမ်းမသစ်စီမံကိန်းအတွက် ရန်ပုံငွေလျာထားချက်က ဒေါ်လာတစ် ထရီလီယံလောက် ရှိ ပြီး ၂၀၁၇ ခုနှစ်စာရင်းအရ နိုင်ငံ ၆၈ နိုင်ငံကျော်၊ ကမ္ဘာ့လူဦးရေရဲ့ ၆၅% ကျော်၊ ကမ္ဘာ့ဂျီဒီပီရဲ့ ၄၀%ကျော် ပါဝင်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပိုးလမ်းမသစ် မှာ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အရေးပါတဲ့ အပိုင်းကတော့ အရှေ့တောင်အာရှ၊ တောင် အာရှ၊ အရှေ့အလယ်ပိုင်း နဲ့ အာဖရိကတိုက်ကို ဆက်သွယ်ထားတဲ့ရေကြောင်းပိုးလမ်းမနဲ့ တရုတ် – မြန်မာ စီးပွားရေးစြင်္ကန် ( CMEC) အစိတ်အပိုင်းဖြစ်လာမယ့် ကူမင်း- မူဆယ် – မန္တလေး – ကျောက်ဖြူ အပိုင်းဖြစ်တယ်လို့ ဆရာကြီးဦးမြင့်ကထောက်ပြပါတယ်။

မြစ်ဆုံစီမံကိန်း

ဆရာကြီးဦးမြင့်က တရုတ်-မြန်မာဆက်ဆံရေးမှာ စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုဖြစ်နေတဲ့ မြစ်ဆုံရေအားလ ျှပ် စစ် စီမံကိန်းရဲ့ သမိုင်းကြောင်း၊ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းရေးဆိုင်ရာ အကျိုးအပြစ် ၊ စီးပွားရေးဆိုင် ရာ ရှုထောင့် နဲ့ မြစ်ဆုံစီမံကိန်း ပြန်လည်စတင်ဖို့ ကြိုးစားရင် ဖြစ်လာနိုင်မယ့် အကျိုးဆက်တွေ အကြောင်းအသေးစိတ်ရေးသားထားတယ်။

ဆရာကြီးဦးမြင့်ကတော့ မြစ်ဆုံစီမံကိန်းကို လုံးဝဖျက်သိမ်းသင့်တယ်လို့ ယူဆထားတယ်။ အဲဒီလို လုပ်ဆောင်ရာမှာ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဦးသောင်းထွန်းပြောကြားချက် နဲ့ မလေးရှား ဝန်ကြီး မဟာသီယာတို့ ပြောကြားချက်တွေကို အခြေခံပြီး

၁။ တရုတ်နိုင်ငံဟာ လွန်ခဲ့တဲ့ဆယ်နှစ်က ပြည်ပကနေ လ ျှပ်စစ်ဓာတ်အားဝယ်ယူဖို့ လိုအပ်ပေ မယ့် အခုအချိန်မှာ ပြည်တွင်းသုံးစွဲမှုလုံလောက်ရုံကမ ပိုလ ျှံနေပြီ၊ ဒ့ါကြောင့် မြစ်ဆုံစီမံကိန်းဟာ နှစ် နိုင်ငံဆက်ဆံရေးမှာ အနှောက်အယှက်မဖြစ်သင့်တော့ဘူး။
၂။ တရုတ်- မြန်မာ စီးပွားရေးစြင်္ကန်အတွက် လ ျှပ်စစ်ဓာတ်အားလိုအပ်တယ်ဆိုရင်လည်း အခြား ရေအားလ ျှပ်စစ်အရင်းအမြစ်တွေကနေ ရယူနိုင်တယ်။
၃။ မြစ်ဆုံဟာ မြန်မာပြည်သူတွေအတွက် ခံစားချက်ပြင်းပြတဲ့ အရေးကိစ္စဖြစ်တယ်။ စီမံကိန်း ပြန် စတင်ရင် ရမယ့် အကျိုးထက်အပြစ်က ပိုများတယ်။ နိုင်ငံရေးအရ ကိုယ့်သေတွင်းကိုယ်တူးတာနဲ့ တူမယ်။
၄။ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ မဟာစီမံကိန်းတွေကို ဖျက်သိမ်းခြင်း၊ဆိုင်းငံ့ခြင်းလုပ်ဆောင်တာနဲ့ပတ်သက်ရင် မလေးရှား ဝန်ကြီးချုပ် မဟာသီယာရဲ့လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို လေ့လာသင့်တယ်။
၅။ မြစ်ဆုံစီမံကိန်း ပြန်စဖို့ထက် တရုတ်- မြန်မာစီးပွားရေးစြင်္ကန် နဲ့ ကျောက်ဖြူ အထူးစီးပွားရေး ဇုန် စီမံကိန်းတွေအောင်မြင်ရေးကို ပိုဦးစားပေးသင့်တယ်။
လို့ သုံးသပ်ထားပါတယ်။

စီးပွားရေးစြင်္ကန် နဲ့ ရေနက်ဆိပ်ကမ်း

ဆရာကြီး ဦးမြင့်က မြစ်ဆုံစီမံကိန်း ကို ရပ်ဆိုင်းသင့်ကြောင်းပြောခဲ့ပေမယ့် တရုတ်- မြန်မာ စီးပွားရေး စြင်္ကန်နဲ့ ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်း စီမံကိန်းတွေကတော့ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အကျိုး ရှိမယ်လို့ သုံးသပ်ထားတယ်။

စီးပွားရေးစြင်္ကန်က ယူနန်ပြည်နယ် ကူမင်းမြို့ကနေ မူဆယ် အဲဒီကနေ မန္တလေး။ မန္တလေးကနေ ကျောက်ဖြူနဲ့ ရန်ကုန်ကို နှစ်လမ်းခွဲထွက်မယ်။ ဒီစြင်္ကန်လမ်းက ကျောက်ဖြူ – ကူမင်း ရေနံ ၊ ဓာတ် ငွေ့ပိုက်လိုင်းနဲ့ အပြိုင်သွားမှာဖြစ်တယ်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်း ကနေ တရုတ်ပြည်ကို ပင်လယ် ရေကြောင်းက ဆက်သွယ်ရတဲ့ ခရီး ကီလိုမီတာ ငါးထောင် လောက်သက်သာသွားမယ်။ ဒီထက် ပိုအရေးကြီးတာက စီးပွားရေးစြင်္ကန်ဟာ တရုတ်နိုင်ငံရေကြောင်းကုန်သွယ်မှုအတွက် မလက္ကာ ရေလက်ကြားတစ်ခုတည်းကို အားကိုးနေရတာကို လျော့ချနိုင်မယ့် မဟာဗျူဟာအရ အရေးပါတဲ့ လမ်းကြောင်းဖြစ်လာ မယ်။ ဒ့ါအပြင် ကုန်းတွင်းပိတ် ယူနန်ပြည်နယ်အတွက် ပင်လယ် ထွက်ပေါက် ရပြီး စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုး တိုးတက်မှုကို ဖော်ဆောင်ပေးနိုင်မယ်။ ဒါတွေက တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ ရမယ့် အကျိုးကျေးဇူး တွေ ဖြစ်တယ်။

မြန်မာနိုင်ငံအတွက်ကတော့ ဒီစီးပွားရေးစြင်္ကန်နဲ့ ရေနက်ဆိပ်ကမ်း စီမံကိန်းတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံ အတွက် လိုအပ်နေတဲ့ အခြေခံ အဆောက်အအုံဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတွေကို ရနိုင်မယ်။ တရုတ် နိုင်ငံအနောက်ဘက် ကုန်းတွင်း ပြည်နယ်တွေနဲ့ စီးပွားရေးဆက်ဆံမှုကို တိုးတက်စေမယ်။ ဒါပေ မယ့်ဒီလိုအကျိုးတွေရနိုင်ဖို့အတွက် မြန်မာအစိုးရအနေနဲ့အလေးထားလုပ်ဆောင်ရမယ့် လုပ်ငန်း တွေ လည်း ရှိသေး တယ်။

အဲဒါတွေကတော့ စီမံကိန်းအချက်အလက်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ပြည်သူတွေကို ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ ရှင်းလင်းအသိပေးဖို့၊ သီရိလင်္ကာ၊ ပါကစ္စတန်၊ အာဖရိက နဲ့ ဥရောပနိုင်ငံတွေမှာ ပိုးလမ်းမသစ် စီမံ ကိန်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး တွေ့ကြုံနေရတဲ့ကြွေးမြီပြဿနာတွေကနေ သင်ခန်းစာယူဖို့လိုတယ်လို့ ဆရာကြီးဦးမြင့်က ဆိုပါတယ်။

ဆရာကြီးဦးမြင့် အလေးထားသတိပေးတဲ့အချက်တစ်ချက်ကတော့ တရုတ်- မြန်မာ စီးပွားရေး စြင်္ကန်ဟာ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတွေနေထိုင်ရာဒေသတွေကို ဖြတ်သန်းသွားရမယ့် အခြေအနေ ဖြစ်ပါတယ်။ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတွေမဆိုထားနဲ့ မန္တလေးလို မြို့ကြီးတွေမှာတောင် တရုတ် လူမျိုးတွေ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်မှုအပေါ် စိုးရိမ်မှုတွေအများကြီးရှိနေတယ်။ ဒါ့ကြောင့် စီးပွားရေး စြင်္ကန်လမ်း စီမံကိန်းကို အစိုးရနဲ့ တရုတ် လက်ဝါးရိုက်လုပ်တယ်၊ ဒေသခံတွေအကျိုးစီးပွားမပါဘူး လို့အထင်မခံရအောင် သတိထားဆောင်ရွက်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို ဖြေရှင်းဖို့အကောင်းဆုံးနည်း လမ်းကတော့ စီမံကိန်းအစထဲက ပြည်သူလူထု နဲ့ တိုင်ပင်ဆွေးနွေး အကြံဉာဏ်ရယူဆောင်ရွက် တာပါပဲ။

ဘာလုပ်သင့်သလဲ

တရုတ် – မြန်မာစီးပွားရေးစြင်္ကန်နဲ့ပတ်သက်ပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ရဲ့ ၂၀၁၉ ဧပြီလ တရုတ် ခရီးစဉ်မှာ သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်နဲ့ ဆွေးနွေးခဲ့တယ်။ အဲဒီဆွေးနွေးမှုရလဒ်အဖြစ် တရုတ် – မြန်မာ စီးပွားရေးစြင်္ကန် စီမံကိန်း ( ၂၀၁၉ -၂၀၃၀) နဲ့ပတ်သက်တဲ့ နားလည်မှုစာချွန်လွှာကိုလက်မှတ် ထိုး ခဲ့တယ်။ ဒီသဘောတူညီချက်ဟာ နှစ်နိုင်ငံလုံးအတွက်အကျိုးရှိမယ့် စီမံကိန်းဖြစ်တဲ့အတွက် အမြန် ဆုံး စတင်သင့်တယ်လို့ ဆရာကြီးဦးမြင့်က ယုံကြည်တယ်။ ဒါကြောင့် စီမံကိန်းအမြန်စတင်နိုင်ရေး အတွက် လုပ်ဆောင်သင့်တဲ့အချက်တွေကို စာတမ်းနိဂုံးချုပ်အဖြစ် ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီထဲက အရေးကြီးတယ်လို့ မြင်မိတဲ့အချက်တွေကတော့ –

၁။ မြစ်ဆုံစီမံကိန်းဖျက်သိမ်းကြောင်းနဲ့ အဲဒီစီမံကိန်းကို တရုတ်- မြန်မာစီးပွားရေး စြင်္ကန် စီမံကိန်း နဲ့အစားထိုးကြောင်းကြေညာရန်။
၂။ စီးပွားရေးစြင်္ကန်စီမံကိန်းဟာ ပိုးလမ်းမသစ်စီမံကိန်းနဲ့ပတ်သက်ရင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အရေးပါတဲ့ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် သတ်မှတ်ဆောင်ရွက်ရန်။
၃။ ပြီးခဲ့တဲ့ ငါးနှစ်အတွင်း ပိုးလမ်းမသစ်စီမံကိန်းနဲ့ပတ်သက်ပြီး တွေ့ခဲ့ရတဲ့ လူမှုရေး၊ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး၊စီးပွားရေး နဲ့ အဂတိလိုက်စားမှုတိုက်ဖျက်ရေးဆိုင်ရာ နိုင်ငံတကာ အတွေ့အကြုံ တွေကို လေ့လာအသုံးချရန်။
၄။ ပိုးလမ်းမသစ်စီမံကိန်း နဲ့ပတ်သက်ပြီး လူထုကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းအသိပေးရန်၊ လူထု ပါဝင်မှု အခန်းကဏ္ဍကို မြှင့်တင်ရန်။
၅။ စီမံကိန်းဒေသတွေမှာ ရှိတဲ့ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများရဲ့ အကျိုးစီးပွားများကို ဥပဒေအရ အကာအကွယ်ပေးရန်။ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ၏ အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်သည့် ဥပဒေ (၂၀၁၅)ကို အသက်ဝင်အောင်ဆောင်ရွက်ရန်။
၆။ ဒီစီမံကိန်းကို အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ နှစ်နိုင်ငံလုံးအကျိုးရှိဖို့အတွက် တန်းတူရည်တူရှိမှု အပြန်အလှန်လေးစားမှု ကို အခြေခံဆောင်ရွက်ရန်။

တို့ဖြစ်ပါတယ်။

ဆရာကြီးဦးမြင့် စာတမ်းအနှစ်ချုပ်ကတော့ လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အခြေအနေအရ အခြေခံ အဆောက်အအုံကဏ္ဍအတွက် ရင်းနှီးမြှုပ်နံှမှုတွေ လိုအပ်နေတယ်။ အဲဒါကို အမြန်ဆုံး နဲ့ အများဆုံး ရနိုင်တာက တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ပိုးလမ်းမသစ်စီမံကိန်းဖြစ်တယ်။ ဒါ့ကြောင့် ပြည်သူလူထု လက်မခံတဲ့ မြစ်ဆုံစီမံကိန်းကို ဖျက်သိမ်းပြီး ပိုးလမ်းမသစ်က ရလာမယ့် အခွင့်အရေး တွေကို မြန်မာနိုင်ငံ အတွက် အကောင်းဆုံးအသုံးချဖို့ဆိုတဲ့ သတင်းစကားပဲဖြစ်ပါတယ်။

yehtutarticle

China

BRI

အမေရိကန်သမိုင်းမှာ ၁၈၆၈ ခုနှစ်မှာ သမ္မတ အင်ဒရူးဂျွန်ဆင် နဲ့ ၁၉ ၉ ၈ ခုနှစ်မှာ သမ္မတ ကလင် တန်တို့ နှစ်ယောက်ပဲ အထက်လွှတ်တော်က ကြားနာဆုံးဖြတ်ရတဲ့ ပြစ်တင်စွပ်စွဲ မှုကို ခံခဲ့ ရတယ်။ နှစ်ယောက်လုံးကို အပြစ်မရှိကြောင်း ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်။ သမ္မတ နစ်ဆင်ကတော့ စုံစမ်း စစ်ဆေးမှု နဲ့ပတ်သက်ပြီးအောက်လွှတ်တော်မှာ မဲမခွဲခင် ရာထူးကနေ နုတ်ထွက်သွားခဲ့တယ်။

အခုကိစ္စမှာ အောက်လွှတ်တော်အနေနဲ့ ပထမအဆင့် ထရမ့်ကို စွပ်စွဲပြစ်တင်သင့် ကြောင်း စုံစမ်းစစ်ဆေးအတည်ပြုရမယ်။ ထရမ့် နဲ့ ယူကရိန်းသမ္မတ ဖုန်းပြော တဲ့ အကြောင်းအရာက နိုင်ငံတော်သစ္စာဖောက်မှု၊ လာဘ်ပေးလာဘ်ယူမှုတွေနဲ့ ငြိစွန်းကြောင်း သက်သေပြဖို့ ခက်တယ်။ “ ကြီးလေးသော ရာဇဝတ်မှုနဲ့ အပြစ်” ဆိုတဲ့အချက်ကတော့ အခြေခံ ဥပဒေမှာ တိတိကျကျ ဖွင့်ဆိုထားတာမရှိတဲ့အတွက် ဒီအချက်နဲ့ ငြိစွန်းကြောင်းသက်သေပြဖို့ လုပ်ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အောက်လွှတ်တော်မှာ ဒီမိုကရက်တွေက အများစုရထားတဲ့အတွက် ဒီအဆင့်ကတော့ ဖြစ်သွားနိုင်တယ်။

ဒါပေမယ့် အပြစ်ရှိမရှိ ဆုံးဖြတ်ရမယ့် အထက်လွှတ်တော်မှာ ရီပတ်ဘလီကင်တွေက အများစု ဖြစ် တဲ့အတွက် စွပ်စွဲပြစ်တင်မှုကို အပြစ်ရှိကြောင်းဆုံးဖြတ်ဖို့ကမလွယ်လှဘူး။ အထက်လွှတ်တော် ရီပတ်ဘလီကင်ခေါင်းဆောင်တွေကတော့ ဒီစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုဟာ နိုင်ငံရေးကစားကွက်ပဲ။ သူတို့ အနေနဲ့လက်မခံဘူးလို့ပြောနေတယ်။

ဒီမိုကရက်အမတ်တိုင်းကလည်း ထရမ့်ကို စွပ်စွဲပြစ်တင်မှုလုပ်တာကို ကြိုက်တာတော့မဟုတ် ဘူး ။ တစ်ချို့ကတော့ ဒီမိုကရက်တွေဟာ ဒီကိစ္စနဲ့ အချိန်ကုန်နေတယ်လို့ မဲဆန္ဒရှင်တွေက မြင်မှာကို စိုးရိမ်ကြတယ်။ သူတို့က ကလင်တန်ကို စွပ်စွဲဖို့ကြိုးစားတဲ့ ရီပတ်ဘလီကင်တွေ သူတို့ အများစု ရထားတဲ့ အောက်လွှတ်တော်ကို လက်လွှတ်ခဲ့ရတဲ့ဖြစ်စဉ်ကို ထောက်ပြပြီး သတိပေးနေကြတယ်။

ထရမ့်နဲ့ ရီပတ်ဘလီကင်ပါတီကတော့ ဒီကိစ္စကို အကြောင်းပြုပြီး ဒီမိုကရက်တွေဟာ ၂၀၁၆ သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲရှုံးခဲ့တာကို လက်စားချေဖို့ပဲ လုပ်နေတယ်၊ နိုင်ငံအတွက်အရေးကြီးတဲ့ နယ်စပ်တံတိုင်းပြဿနာ၊ ကုန်သွယ်ရေးစစ်ပွဲ၊ ကာကွယ်ရေးအင်အားတိုးချဲ့ဖို့၊ အခွန်လေ ျှာ့ ဖို့ ဆိုတဲ့ကိစ္စတွေကို စိတ်မဝင်စားဘူးဆိုပြီး တိုက်ခိုက်မှုတွေစလုပ်နေပြီ၊။ ရီပတ်ဘလီကင်တွေ က တော့ ဒီကိစ္စဟာ ရီပတ်ဘလီကင်ပါတီထောက်ခံသူတွေ ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ အလုံး အရင်း နဲ့ထွက်ပြီးမဲပေးအောင်စွမ်းဆောင်နိုင်မယ်လို့ မေ ျှာ်လင့်နေတယ်။

အောက်လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌ ပလိုစီနဲ့ အဖွဲ့ကတော့ အခု စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေကနေ နောက်ထပ် အစတွေဆွဲထုတ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ မေ ျှာ်လင့်နေကြတယ်။ အခုတောင် ထရမ့်က တရုတ်သမ္မတ ရှီ နဲ့ဖုန်းပြောတဲ့အခါမှာလည်း ဒီပုံစံမျိုးပဲပြောခဲ့တယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေထွက်နေတယ်။ သူတို့က ထရမ့်ကို စွဲချက်မတင်နိုင်ရင်တောင် သူ့လုပ်ရပ်တွေကို ဖွင့်ချခြင်းအားဖြင့် မဲဆန္ဒရှင်တွေက ရီပတ် ဘလီကင်ပါတီနဲ့ ထရမ့်အပေါ်ယုံကြည်မှုကင်းမဲ့လာမယ်၊ ၂၀၂၀ မှာ ဒီမိုကရက်တွေအနေနဲ့ အိမ် ဖြူတော်ကိုရော၊ လွှတ်တော်နှစ်ရပ်လုံးကိုပါ ထိန်းချုပ်နိုင်မယ်လို့မေ ျှာ်လင့်နေတယ်။

ပြန်ချုပ်လိုက်တော့ အခု စွပ်စွဲပြစ်တင်မှုဆိုတာ ၂၀၂၀ အတွက် နှစ်ဘက်လုံးက ခြေသွေးတဲ့ ၊လက်ရည်စမ်းတဲ့ပွဲပါပဲ။ နိုင်ငံရေးသမားဆိုတာက လူထုအကျိုး၊ နိုင်ငံ့အကျိုး ဘာဘာ ညာညာ ပြောနေပေမယ့် နောက်ဆုံးတော့လည်း ရွေးကောက်ပွဲ နိုင်ရေး က အဓိက ဖြစ်သွားတာ ပါပဲ။

yehtutarticle

US

Trump

ကၽြန္ေတာ္ျပဳစုုတဲ့ ျမန္မာ့ႏုုိင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲႏွင့္ လက္လြတ္ခဲ့ေသာ အခြင့္အလမ္းမ်ား Myanmar’s Democratic Transition and Lost Opportunities (2011–2016) ကိုု စကၤာပူႏုုိင္ငံ  ISEAS ((Institute of Southeast Asian Studies) Yusof Ishak Institute ကေန ထုုတ္ေ၀ျဖန္႕ခ်ိလိုုက္ပါျပီ။ 

၂၀၁၃ ခုုႏွစ္ဆန္း သမၼတရဲ့ေျပာေရးဆိုုခြင့္ရိွသူအျဖစ္ တာ၀န္ေပးခံရတဲ့အခ်ိန္ကစျပီး ကၽြန္ေတာ္ ဟာ သမၼတ ရဲ့ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပ ခရီးစဥ္အားလံုုးနီးပါးမွာလိုုက္ပါခြင့္ရတယ္။ သမၼတ တက္တဲ့ အေရးၾကီး အစည္းအေ၀းေတြ၊အခမ္းအနားေတြ အားလံုုးနီးပါး တက္ေရာက္ေလ့လာခြင့္ရခဲ့တယ္။ သမၼတ နဲ႕ ႏုုိင္ငံတကာေခါင္းေဆာင္ေတြ၊ သံတမန္ေတြ ေတြ႕ဆံုပြဲတိုုင္းလိုုလိုုမွာပါ၀င္ခဲ့တယ္။ တုုိင္းရင္းသားလက္နက္ ကိုုင္အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ ႏုုိင္ငံေရးပါတီေတြနဲ႕ေတြ႕ဆံုုမႈေဆြးေႏြးမႈေတြကိုု နားေထာင္ခဲ့ရတယ္။  ေျခာက္ပြင့္ဆိုုင္ေဆြးေႏြးပြဲ နဲ႕ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္တိုု႕ ၂၀၁၅ ေရြးေကာက္ပြဲ အလြန္ တာ၀န္လႊဲေျပာင္းေရးအတြက္ ေဆြးေႏြးပြဲေတြမွာ အျပင္လူဆိုုလိုု႕  ကၽြန္ေတာ္တစ္ေယာက္ပဲ ပါခဲ့ တယ္။ 

ဒ့ါေၾကာင့္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္အေနနဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးေတြလုုပ္ေဆာင္ႏုုိင္ဖိုု႕အတြက္ ၾကိဳးပမ္း အားထုုတ္မႈေတြ၊ သူ ရင္ဆိုုင္ခဲ့ရတဲ့ ဖိအားေတြ၊ ေနာက္ေၾကာကိုု ဓားနဲ႕ထိုုးခံရတဲ့အျဖစ္အပ်က္ေတြ၊ အမိန္႕မနာခံမႈေတြ၊ အခက္အခဲ ေတြ၊ အထင္လဲြခံရတာ  ေတြကိုု ျမင္ခဲ့ရတယ္။ သမၼတရဲ့ အားသာခ်က္၊အားနည္းခ်က္  ေတြကိုုလည္း ေလ့လာသံုုးသပ္ခြင့္ရခဲ့တယ္။ ဒါေတြဟာ အခုုစာအုုပ္ကိုု ေရးသားျပဳစုုႏုုိင္ဖိုု႕ အတြက္ ကုုန္ၾကမ္းေတြပါပဲ။ 

ဒီမိုုကေရစီအသြင္ကူးေျပာင္းေရးကိုု စတင္ေဖာ္ေဆာင္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ – ၂၀၁၆ ကာလမွာ ဦးသိန္း စိန္ ေခါင္းေဆာင္တဲ့ ျပည္ခုုိင္ျဖိဳးအစိုုးရအဖြဲ႕အေနနဲ႕ ျပည္တြင္း၊ ျပည္ပက အသိအမွတ္ျပဳရတဲ့ ႏုုိင္ငံေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းေရး၊ စီးပြားေရးဆိုုင္ရာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြကိုု ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္ ေဆာင္ ရြက္ႏုုိင္ခဲ့တယ္။ ဒါေပမယ့္ တစ္ဖက္မွာလည္း ျပည္သူေတြရဲ့ ေမ ွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြကိုု အျပည့္အ၀ မျဖည့္ဆည္းေပးႏုုိင္ခဲ့တဲ့အတြက္ေ၀ဖန္ခံခဲ့ရတယ္၊ တစ္ခိ်ဳ႕ျပႆနာေတြအေပၚ ကိုုင္တြယ္ပံုု မွား ယြင္းတဲ့အတြက္ နာမည္ပ်က္ခဲ့ရတယ္။ 

ကၽြန္ေတာ့္စာအုုပ္ဟာ  သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႕ သူ႕အစိုုးရအဖြဲ႕ ျပည္သူေတြရဲ့ ေမ ွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတြကိုု ျဖည့္ဆည္းေပးႏုုိင္မယ့္ အခြင့္အလမ္းေတြကိုု ဘာ့ေၾကာင့္ လက္လြတ္ဆံုုးရံႈးခဲ့ရသလဲဆိုုတာကိုု  ျပန္လည္ေ၀ဖန္သံုုးသပ္ထားတာျဖစ္ပါတယ္။ 

ဒီစာအုုပ္ျပဳစုုဖိုု႕အတြက္ ႏွစ္ႏွစ္ေက်ာ္အခိ်န္ယူခဲ့ရပါတယ္။ အုုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ ႏုုိင္ငံေရး နယ္ပယ္က ပုုဂၢိဳလ္ ၇၀ ဦးကိုုေတြ႕ဆံုုေမးျမန္းခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ၂၆ ဦးက သူတိုု႕ အမည္ ေတြကိုု ေဖာ္ျပကိုုးကားခြင့္ျပဳခဲ့ျပီး ၄၄ ဦးကေတာ့ အမည္ ေဖာ္ျပခြင့္မျပဳတဲ့အတြက္ ကိုုယ္စားျပဳ နံပါတ္ေတြနဲ႕ပဲေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ အဂၤလိပ္၊ျမန္မာ စာအုုပ္၊ စာေစာင္၊ သတင္းစာ ေပါင္း ၁၆၁ ခုုရဲ့ အခ်က္အလက္မ်ားကိုုလည္း ကိုုးကားေရးသားထားပါတယ္။

ဒီစာအုုပ္မွာ အခန္း ၁၀ ခန္းပါ၀င္ျပီး အခန္းလိုုက္ေရးသားထားတဲ့အေၾကာင္းအရာအက်ဥ္းခ်ဳပ္ ကေတာ့ ေအာက္ပါအတိုုင္း ျဖစ္ ပါတယ္-

အခန္း (၁) အမ်ိဳးသားညီလာခံ

ဒီအခန္းမွာေတာ့ ဖြဲ႕စည္းပံုုအေျခခံဥပေဒ (၂၀၀၈) ျဖစ္ေပၚဖိုု႕အတြက္ အဓိက က်တဲ့ အမ်ိဳးသားညီလာခံ ေပၚေပါက္လာပံုုနဲ႕ အမ်ိဳးသားညီလာခံမွာ အင္န္အယ္လ္ဒီအပါအ၀င္  ႏုုိင္ငံေရးအင္အားစုုအားလံုုးပါ၀င္လာေအာင္မလုုပ္ႏုုိင္ခဲ့တဲ့အတြက္ ျဖစ္ေပၚခဲ ့တဲ့အက်ိဳးဆက္မ်ားကိုု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။  

ဒါ့အျပင္ ၂၀၀၃ ခုုႏွစ္ အမ်ိဳးသားညီလာခံျပန္လည္စတင္ႏုုိင္ဖိုု႕အတြက္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ နဲ႕တပ္မေတာ္ အစိုုးရ ကိုုယ္စားလွယ္အဖြဲ႕ ေတြ႕ဆံုုေဆြးေႏြးခဲ့ျပီး ေနာက္ဆံုုးအခ်ိန္က်မွ သေဘာတူညီခ်က္ မရခဲ့ တဲ့အေၾကာင္းအရင္း၊ လမ္းျပေျမပံုု ၇ ရပ္ဟာ ၂၀၀၃ ခုုႏွစ္မွ ေပၚလာတာမဟုုတ္ဘဲ ၁၉ ၉ ၀ အေစာပိုုင္း ကာလေတြထဲက စကၤာပူ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ လီကြမ္ယူးနဲ႕ အင္ဒိုုနီးရွားသမၼတ ဆူဟာတိုု တိုု႕ရဲ့ အၾကံျပဳ ခ်က္မ်ားကိုု အေျခခံျပီး ဗိုုလ္ခ်ဳပ္ၾကီးေဟာင္း ခင္ညႊန္႕က ျပင္ဆင္ထားခဲ့တယ္ဆိုုတဲ့အေၾကာင္းေတြလည္းပါ၀င္ပါတယ္။

အခန္း (၂) ဖြဲ႕စည္းပံုုအေျခခံဥပေဒ

ဒီအခန္းမွာေတာ့ အမ်ိဳးသားညီလာခံက်င္းပပံုုစနစ္ေၾကာင့္ ညီလာခံကေန ေပၚေပါက္ေပါက္ လာတဲ့ အေျခခံဥပေဒရဲ့ တရား၀င္မႈ အားနည္းခဲ့ရတဲ့အေျခအေနနဲ႕ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ရဲ့ ဒီမိုုကေရစီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအေပၚ အကန္႕အသတ္ျဖစ္ေစတဲ့ အေျခခံဥပေဒပါ ျပ႒ာန္းခ်က္မ်ား ကိုု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ 

အခန္း (၃) ျပည္ေထာင္စုုၾကံ့ခုုိင္ေရး ႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးပါတီ

ဒီအခန္းမွာေတာ့ ျပည္ခုုိင္ျဖိဳးအသင္းေပၚေပါက္လာတဲ့ ေနာက္ခံသမုုိင္း၊ အသင္းဘ၀ စည္းရံုုးလႈပ္ရွားမႈေတြနဲ႕ အားသာခ်က္၊အားနည္းခ်က္မ်ား၊ အသင္းကေန ပါတီ အျဖစ္ေျပာင္းလဲလိုုက္တဲ့အခါ  အသင္းၾကီးဘ၀ အားနည္းခ်က္မ်ားက ပါတီ နဲ႕ အစိုုးရအေပၚ အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈေတြကိုု ေဖာ္ျပ ထားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ မတုုိင္ခင္ မွာ ျပည္ခုုိင္ျဖိဳးအသင္းကိုု ဆက္ထားျပီး သီးျခားပါတီတစ္ခုု တည္ေထာင္မလား၊ အသင္းကိုုပဲ ပါတီ အျဖစ္ ေျပာင္းမလားဆိုုျပီး စဥ္းစားခဲ့ၾကပံုုနဲ႕ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲအတြက္ ျပင္ဆင္ခဲ့မႈအေျခ အေန ေတြပါ၀င္ပါတယ္။  

အခန္း (၄) ျမန္မာ့ေႏြဦး နဲ႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္

ဒီအခန္းမွာေတာ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲကိုု သပိတ္ေမွာက္ခဲ့တဲ့ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ နဲ႕ အင္န္ အယ္လ္ဒီပါတီ ကိုု လႊတ္ေတာ္ႏုုိင္ငံေရးမွာ ပါ၀င္ႏုုိင္ဖိုု႕အတြက္ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ ဆံုုးျဖတ္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့မႈ၊ ၀န္ၾကီး ဦးေအာင္ၾကည္ တပ္မေတာ္အစိုုးရ လက္ထက္မွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ ေဆြးေႏြးခဲ့မႈ နဲ႕ ဦးသိန္းစိန္တာ၀န္ေပးခ်က္အရ ေတြ႕ဆံုုေဆြးေႏြးခဲ့မႈ ကြာျခားတဲ့ အေျခအေန မ်ား ၊ ဦးသိန္းစိန္ – ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္၊ ဦးေရႊမန္း- ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္  ဆက္ဆံေရး အေျခအေနတိုု႕ ကိုု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ 

ဒါ့အျပင္ ဦးသိန္းစိန္နဲ႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ ပထမအၾကိမ္ေတြ႕ဆံုုခဲ့မႈအေျခအေန၊ ဦးသိန္းစိန္နဲ႕ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္ ေတြ႕ဆံုုမႈအေပၚ ျပည္ခုုိင္ျဖိဳးထဲက သေဘာထား တင္းမာသူေတြက ေ၀ဖန္မႈ၊  ဦးေရႊမန္းရဲ့  ေဒၚေအာင္ဆန္းစုုၾကည္အေပၚ မွတ္ခ်က္ တိုု႕ ကိုု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အခန္း (၅) ျပည္ေထာင္စုုအစိုုးရအဖြဲ႕

ဒီအခန္းမွာေတာ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ရဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုုပ္ ငန္းစဥ္ေတြျဖစ္ေပၚ   လာပံုု၊  ျပည္ေထာင္စုု အစိုုးရအဖြဲ႕ရဲ့ လုုပ္ငန္းေဆာင္ရြက္ပံုု၊  အားသာခ်က္၊ အားနည္း ခ်က္မ်ား၊ သမၼတ ရံုုး၀န္ၾကီးမ်ားနဲ႕ အျခား ျပည္ေထာင္စုု ၀န္ၾကီးမ်ားအၾကားဆက္ဆံေရး၊ အစိုုးရအဖြဲ႕ အေနနဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုုပ္ငန္း စဥ္မ်ားကိုု အေကာင္အထည္ေဖာ္ရာမွာ ေတြ႕ၾကံဳရတဲ့ အား နည္းခ်က္မ်ားကိုု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဒါ့အျပင္ ၀န္ၾကီးေတြထဲမွာ  သေဘာထားတင္းမာသူ နဲ႕ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလိုုလားသူဆိုုျပီး ကြဲျပားမႈ ရိွမရိွ၊  ဦးသိန္းစိန္အစိုုးရအဖြဲ႕မွာ ၀န္ၾကီးလုုပ္ေနေပမယ့္ သူတိုု႕ကိုု ဗိုုလ္ခ်ဳပ္မွဴးၾကီးသန္းေရႊက ခန္႕ထားတာလိုု႕ ယူဆေနသူေတြ  နဲ႕ ဒုုတိယသမၼတ သီဟသူရဦးတင္ေအာင္ျမင့္ဦး ႏုုတ္ထြက္ ရတဲ့ အေၾကာင္းေတြကိုု သံုုးသပ္ထားပါတယ္။  

အခန္း (၆) အစိုုးရ အဖြဲ႕ ႏွင့္ လႊတ္ေတာ္

ဒီအခန္းမွာေတာ့ အားလံုုးသိျပိးျဖစ္တဲ့ အစိုုးရ အဖြဲ႕ နဲ႕ လႊတ္ေတာ္ၾကား ပြတ္တိုုက္မႈမ်ားျဖစ္ခဲ့ ရတဲ့ ေနာက္ခံအေၾကာင္းေတြကိုု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဗိုုလ္ခ်ဳပ္မွဴးၾကီးသန္းေရႊက ဦးေရႊမန္း ကိုု ဘာ့ေၾကာင့္ သမၼတ အျဖစ္ မေရြးခဲ့တာလဲ ဆုုိတာနဲ႕ပတ္သက္ျပီး သိမီသူမ်ားရဲ့ ေျပာၾကားခ်က္ မ်ား၊ ကမာၻမေၾက ဆိုုတဲ့စကားအေၾကာင္း၊  သူ႕အာဏာကိုု တိုုးခ်ဲ႕ႏုုိင္ဖိုု႕အတြက္ ဦးေရႊမန္းက လုုပ္ ေဆာင္ခဲ့ပံုုမ်ားကိုု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

အခန္း (၇) ဦးေရႊမန္းရဲ့ ႏုုိင္ငံေရးကစားကြက္မ်ား (Shwe Mann’s Checkmates)

ဒီအခန္းမွာေတာ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္နဲ႕ အစိုုးရအဖြဲ႕ ကိုု ထိုုးႏွက္ႏုုိင္ဖိုု႕နဲ႕ လႊတ္ေတာ္အတြင္းမွာ သူ႕ရဲ့ ႏုုိင္ငံေရးအာဏာကိုု ခ်ဲ႕ထြင္ႏုုိင္ဖိုု႕အတြက္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့တဲ့  ဦးေရႊမန္းရဲ့ ႏုုိင္ငံေရးကစားကြက္ ခုုႏွစ္ခုုကိုု  ျဖစ္စဥ္အေသးစိတ္နဲ႕ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ ျဖစ္ရပ္ေတြက သတင္းမီဒီယာေတြ သတိထားမိေပမယ့္ တစ္ခ်ိဳ႕ျဖစ္္ရပ္ေတြက မီဒီယာေတြ သတိမထားမိလုုိက္ တဲ့ ျဖစ္ရပ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ 

  ျဖစ္စဥ္ခုုႏွစ္ခုုထဲမွာ အခ်ိဳးက်ေရြးေကာက္ပြဲစနစ္နဲ႕   ပတ္သက္ျပီး ဦးေရႊမန္းဘယ္လိုု ႏုုိင္ငံေရးကစားခဲ့သလဲဆိုုတာ လႊတ္ေတာ္ကိုုယ္စားလွယ္ေတြရဲ့ ေျပာၾကားခ်က္ေတြနဲ႕အတူသံုုးသပ္ထားတာလည္း ပါပါတယ္။  

တကယ္ေတာ့ အခန္း (၆) နဲ႕ အခန္း (၇) ပါ အျဖစ္အပ်က္ေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီး အျခားသူေတြထံရ ရရိွတဲ့အခ်က္အလက္ေတြ မွန္ မမွန္ ဦးေရႊမန္းကိုု ေမးဖိုု႕ ၾကိဳးစားခဲ့ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ့္ကိုု လက္ခံ ေတြ႕ဆံုုေပမယ့္ သူေျပာခ်င္တာေတြပဲ ၁၅ မိနစ္ေလာက္ေျပာခဲ့တယ္။ ေမးခြန္းေမးခြင့္ မရခဲ့ ဘူး။ အခုု ကၽြန္ေတာ့္ကိုု ႏိုုင္လြတ္လံုုနဲ႕ တုုိင္ၾကားထားတဲ့အမႈနဲ႕ပတ္သက္ျပီး တရားရင္ဆိုုင္ရရင္  ေတာ့ ဦးေရႊမန္းကိုု သက္ေသအျဖစ္ေခၚျပီး သူအျမဲေျပာတဲ့ “ နုုိင္ငံေတာ္ႏွင့္ ႏိုုင္ငံသားတိုု႕၏ အက်ိဳးစီးပြား” ဆိုုတဲ့ စကားမွာ အဲဒီလုုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြ ပါမပါ ေမးခြင့္ရမယ္လိုု႕ ေမ ွ်ာ္လင့္ပါ တယ္။ 

အခန္း (၈) အလွည့္အေျပာင္းမ်ား (Turning Points)

ဒီအခန္းမွာေတာ့ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ရဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုုပ္ငန္းစဥ္ နဲ႕ အစိုုးရ ပံုုရိပ္ကိုု အၾကီး အက်ယ္ထိခိုုက္ေစခဲ့တယ္လိုု႕ ကၽြန္ေတာ္ယူဆတဲ့ အျဖစ္အပ်က္ၾကီးသံုုးခုုကိုု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ အဓိက အားျဖင့္ ဒီျဖစ္စဥ္   ေတြကိုု ကိုုင္တြယ္ရာမွာ အစိုုးရအဖြဲ႕ရဲ့ အားနည္းခ်က္မ်ားကိုု သင္ခန္းစာေဖာ္ထုုတ္ထားတာျဖစ္ ပါတယ္။ 

အခန္း (၉ ) မီဒီယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး

ဒီအခန္းမွာေတာ့ မီဒီယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးလုုပ္ငန္းစဥ္ေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ၂၀၀၆ ခုုႏွစ္ထဲက စျပီး ၾကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈေတြေဆာင္ရြက္ခဲ့မႈ၊ ရင္ဆိုုင္ခဲ့ရတဲ့အခက္အခဲမ်ား၊ ျပန္ၾကားေရး ၀န္ၾကီး ဌာနနဲ႕ သတင္းမီဒီယာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားၾကား အျငင္းပြားမႈ၊ အဲဒီအျငင္းပြားမႈေတြၾကားမွာ ဦးေရႊ မန္း နဲ႕ လႊတ္ေတာ္ရဲ့အခန္းက႑ နဲ႕  အမ်ားျပည္သူ၀န္ေဆာင္မႈမီဒီယာဥပေဒၾကမ္းကိုု ျပန္လည္ ရုုပ္သိမ္းခဲ့ရတဲ့ အေၾကာင္းအရင္းမွန္ တိုု႕ကိုု ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ 

ဒါ့အျပင္ မီဒီယာသမားေတြက ေခါင္းမာ သူ လိုု႕ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ၀န္ၾကီးဦးေက်ာ္ဆန္းဟာ အခုုျမင္ခဲ့ရတဲ့ မီဒီယာအေျပာင္းအလဲေတြ ကိုု စတင္ခဲ့သူျဖစ္တယ္ဆိုုတာကုုိ အေထာက္အထားမ်ားနဲ႕ ေဖာ္ျပထားသလိုု တပ္မေတာ္ အစိုုးရလက္ထက္ အနာဂတ္မီဒီယာျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးအတြက္ အစပ်ိဳးေနခ်ိိ္န္မွာ ျပန္ၾကားေရး က မီဒီယာေတြကိုု အလိုုလိုုက္လြန္းတယ္လိုု႕ ေ၀ဖန္ခဲ့သူေတြ၊ မီဒီယာကိုု ၾကပ္ၾကပ္မတ္မတ္ကိုုင္ ဖိုု႕ ျပန္ၾကားေရးကိုု ညႊန္ၾကားခဲ့သူေတြ အေၾကာင္းကိုုလည္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ 

အခန္း (၁၀) နိဂံုုး

ဒီအခန္းမွာေတာ့ ျမန္မာ့ႏုုိင္ငံေရးအသြင္ကူးေျပာင္းမႈ ၂၀၁၀ – ၂၀၁၆  ရဲ့ အဓိက ဇာတ္ေကာင္မ်ား    ျဖစ္တဲ့ ဗိုုလ္ခ်ဳပ္မွဴးၾကီး သန္းေရႊ၊ ဦးသိန္းစိန္၊ ဦးေရႊမန္း၊  ျပည္ေထာင္စုု အစိုုးရ အဖြဲ႕ နဲ႕  ျပည္ေထာင္စုု ၾကံ့ခုုိင္ေရးနဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးေရးပါတီ တိုု႕အေပၚ ျခံဳငံုုသံုုးသပ္ထားပါတယ္။ 

ကိုုယ့္ရဲ့ ဆရာသမားေတြ၊ လုုပ္ေဖာ္ကိုုင္ဘက္ေတြကိုု ျပန္လည္သံုုးသပ္ျပီး သင္ခန္းစာေဖာ္ထုုတ္ရတာ မလြယ္ပါဘူး။ ဒီအထဲက ဇာတ္ေကာင္တစ္ခ်ိဳ႕က ကၽြန္ေတာ့္ရဲ့ အၾကီးအကဲေတြ၊ တစ္ခိ်ဳ႕က ေနာင္ေတာ္ အရာရိွၾကီး ေတြ၊  တစ္ခိ်ဳ႕က သူငယ္ခ်င္းေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပုုဂၢိဳလ္ေရး သံေယာဇဥ္ ကင္းကင္း နဲ႕ ေရးဖိုု႕အေတာ္ခက္ပါတယ္။

ဒါ့ေၾကာင့္   ႏုုိင္ငံတကာ အသိအမွတ္ျပဳ သုုေတသန အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခုု ရဲ့ သုုေတသနစံႏႈန္းေတြနဲ႕ ကိုုက္ညီေအာင္ ေရးသား တာက အေကာင္းဆံုုးျဖစ္မယ္လိုု႕ ဆံုုးျဖတ္ျပီး ISEAS – Yusof Ishak Institute မွာ သုုေတသနျပဳ ေရးသား ႏုုိင္ဖိုု႕ ေလ ွ်ာက္ထားခဲ့တယ္။ ISEAS က ကၽြန္ေတာ့္အဆိုုျပဳခ်က္ကိုု လက္ခံခဲ့တဲ့အျပင္ ကၽြန္ေတာ့္စာအုုပ္  ကိုု   ၾကီးၾကပ္ဖိုု႕အတြက္ ပါေမာကၡ ေရာဘတ္ေတလာကိုု ေရြးခ်ယ္ခဲ့ပါတယ္။  

ဆရာၾကီး ေရာဘတ္ေတလာက ၁၉ ၇၅ ခုုႏွစ္ထဲက ရန္ကုုန္တကၠသိုုလ္မွာ ပညာဆည္းပူးခဲ့ျပီး စဥ္ဆက္မျပတ္ ျမန္မာ့အေရးကိုု ေလ့လာသံုုးသပ္ေနသူျဖစ္တဲ့အတြက္ ကၽြန္ေတာ္ကိုု အမ်ားၾကီး လမ္းညႊန္ေပးႏုုိင္ပါတယ္။ ဆရာၾကီးရဲ့ ေထာက္ျပခ်က္ေတြ၊ အားေပးမႈေတြေၾကာင့္ ဓမၼအဓိ႒ာန္က်က် ရဲရဲတင္းတင္း ေရးႏုုိင္ခဲ့ပါတယ္။ 

ဒီစာအုုပ္ဟာ အားနည္းခ်က္ေတြကိုု ေဖာ္ထုုတ္သံုုးသပ္ထားတဲ့အတြက္ ပါ၀င္လုုပ္ေဆာင္ခဲ့သူ ေတြ အေနနဲ႕ ၾကိဳက္ခ်င္မွ ၾကိဳက္မယ္၊ လက္ခံခ်င္မွ လက္ခံႏုုိင္မယ္၊ ျငင္းမယ့္သူေတြလည္း ရိွႏုုိင္ပါ တယ္။ သို႕ေသာ္ ဒီစာအုုပ္ဟာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္သက္တမ္းအတြင္း ႏုုိင္ငံေရး၊ အုုပ္ခ်ဳပ္ ေရး အေျခအေနေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ကန္႕လန္႕ကာေနာက္ကြယ္က ဇာတ္လမ္းမ်ားကိုု နားလည္ႏုုိင္ ဖိုု႕  နဲ႕ သင္ခန္းစာယူႏုုိင္ဖိုု႕အတြက္ အတိုုင္းအတာတစ္ခုုအထိ အေထာက္အကူျဖစ္မယ္လိုု႕ယံုု ၾကည္ပါတယ္။ 

#yehtutartilce

#ISEAS

# Myanmar’sTransition